UN@ est une plateforme d'édition de livres numériques pour les presses universitaires de Nouvelle-Aquitaine

Édition du bullaire (21-37)

par

avec la collaboration d'Ézéchiel Jean-Courret

(21) – 3. – Bulles C et EF, articles (22) à (37).

Catalogue de 1790, n° 81 [1250-1270] : Ratification de Clément V des dons et concessions faites à l’évêque d’Agen du droit de dixme des paroisses de Sainte-Marie de Gestars, Notre-Dame de Montsa), Gui, Saint-Vincent de Cornelhan, Saint-Martin lo Veilh, Saint-Laurens près Touars, Saint-Jean de Meradusb), Bédailhanc) et Fousseries, depuis 1250 jusqu’en 12701.

a) Mont C. — b) Mercadis C. — c) Bidailhan C.

(22) [f. 33r] \In archidiaconatu Brulhiensi./ – [f. 164r].

(23) – (C01) = (EF01).

Beata Maria del Gestier/Giestar, l.-d. non identifié près de Fourcès (32) ?

Sanctus Martinus de Sauciet, l.-d. non identifié près de Fourcès (32) ?

[f. 33r] \Parrochia Beate Marie del Gestier, justaa) Sancti Martini de Saucied2./ In ista bulla \cotata per C/ continetur qualiter Ramundus de Balunbids, castellanus Forcesii, relinquit totam illam partem quam habebat in decima Beate Marie del Giestier, juncta ecclesie Sancti Martini de Saucied, etc.[f. 164r] – \Sancte Marie de Giestar./ Et primo in quadam bulla cotata per litteram EF continetur qualiter Raymundus de B‹a›lambidos, castellanus Forcesii, cessit, quitavit totam illam partem decime quam habebat in parrochia Sancte Marie del Giestar, juncta parrochie Sancti Martini de Saucied, ac juravit, etc.

a) Sic cod. pour juncta ecclesie ou juxta Sanctum Martinum/ ecclesiam Sancti Martini.

(24) – (C02) = (EF02).

Mons (Sainte-Marie), l.-d., cne de Caussens (32).

\Sancte Marie de Mons3./ Item, in eadem bulla jacet quomodo Ramundus de Randoia), de Causens resignavit domino nostro Agennensi episcopo totam decimam ecclesie Sancte Marie de Mons.\Sancte Marie de Mons./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Ramundus de Baudoi, de Causens, cessit, remisit domino episcopo Agennensi decimas parrochie Sancte Marie de Mons et omnes alias decimas quas habebat in diocesi Agennensi, ac juravit, etc.

a) Sic cod. pour Baudoi ?

(25) – (C03) = (EF03).

\Sancte Marie de Mons./ Item, in eadem bulla jacet qualiter Petrus de Causens decimam Sancte Marie de Mons domino nostro Agennensi episcopo tradidit.\Sancte Marie de Mons./ Item, plus continetur qualiter Petrus Teulet, de Causens, resignavit domino nostro Agennensi episcopo decimam parrochie Sancte Marie de Mons et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

(26) – (C04) = (EF04).

Egui, Degui, l.-d. non identifié.

\Parrochia d’Egui./Item, in eadem continetur qualiter Vitalis de Degui et Ramundus de Degui dimiserunt omne illud jus quod habebant in decima de Degui4 domino nostro Agennensi episcopo.\Parrochia d’Egui./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Vitalis d’Egui, Raymundus d’Egui et Sancius Boyer, de castro de Forses, quitaverunt domino Agennensi episcopo decimam parrochie d’Egui et omnes alias decimas agennenses, ac juravit, etc.

(27) – (C05) = (EF05).

Corneillan (Saint-Vincent), cne de Montréal (32).

Saint-Martin-le-Vieux, l.-d. disparu, cne de Nérac (47).

[f. 33v] \Sancti Vincencii de Tornelhasa)5, Sancti Martini lo Velhb)6./ Item, in eadem bulla desamparavit domino nostro Agennensi episcopo Petrus de Tornelhasc), de Flucad) prope castrum de Fforces7, omne illud jus quod habet in decima Sancti Vincencii de Tornelhase), et decima Sancti Martini lo Velhf).\Sancti Vincencii de Tornelhasg), Sancti Martini deh)lo Velhi)./ Item plus, continetur qualiter Petrus de Tornelhasj), de Fluzak) prope castrum de Forcesl), cessit domino Agennensi episcopo decimam Sancti Vincencii de Tornelhasm) et decimam Sancti Martini den) lo Velho), et omnes alias decimas quas habebat in diocesi Agennensi, ac juravit, etc.

a) Sic cod. pour Cornelhas. — b) Lonelh B, D. — c) Sic cod. pour Cornelhas. — d) Feuca D. — e) Sic cod. pour Cornelhas. — f) Lonelh B, D. — g) Cornelhas C. — h) Mot inutile. — i) Lonelh B, D. — j) Cornelhas C. — k) Suiza C. — l) Forses C. — m) Cornelhas C. — n) Mot inutile. — o) Lonelh B, D.

(28) – (EF06).

Saint-Laurent (47).

[164v] Sancti Laurencii prope Toarcum./ Item plus, continetur in eadem bulla qualiter domina Pagana de La Folgera et Tabernarius de La Faugoeraa) et Carbonellus de Faieto, filii ‹sui›, quitarunt domino episcopo Agennensi octavam partem tocius decime ecclesie Sancti Laurencii prope Toarcum et omnes alias decimas tocius diocesis Agennensis, ac juraverunt.

a) Faugera C.

(29) – (C06) = (EF07). 

Sanctus Martinus de La Crasta, l.-d. non identifié

[f. 33v]\ Sancti Martini ‹de› La Crasta8./ Item, in eadem continetur qualiter B. de La Crasta quitavit domino nostro Agennensi episcopo totam partem quam habet aut habebat in decima ecclesie Sancti Martini de Crasta seu pertinentiarum.[164v] \Sancti Martini de La Crastaa)./ Item plus, continetur in quadam bulla quomodo B. de La Crasta, de Montauriol, gurpivit domino episcopo Agennensi totum jus et omnem illam partem et porcionem quam ipsa habebat vel pretendebat habere in parrochia tocius decime ecclesie Sancti Martini de La Crastab) vel in hujusmodi pertinentiis, ac juravit, etc.

a) Grasta B, D. — b) Grasta B, D.

(30) – (C07) = (EF08).

Maredus (Saint-Jean), l.-d. disparu, cne de Xaintrailles (47).

\Sancti Johannis de Maradusa)9./ Item, in eadem bulla continetur qualiter Guilhermus de Maredus et Johannes de Maredus et mater eorum Maria quitaverunt domino nostro Agennensi episcopo decimam parrochie Sancti Johannis de Mirradus et omnes alias decimas agennenses.\Sancti Johannis de Maradusb)./ Item plus, continetur qualiter in hujusmodi bulla Guilhermus de Maredus et Johannes de Maredus et mater eorum Maria resignaverunt domino Agennensi episcopo decimam parrochie Sancti Johannis de Maredus et omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac juraverunt, etc.

a) Miradus B. — b) Maredus B, D.

(31) – (C08) = (EF09).

Bréchan, l.-d., cne de Nérac (47).

\Parrochia de Bedaichano10./ Item, in eadem continetur qualiter domina Juspanaa), uxor quondam Raymundi Bernardi de Bedeicanob)11, desemparavit domino nostro Agennensi episcopo decimam de Bedaichano.\Parrochia de Bedaichano./ Item plus, continetur in eadem bulla quomodo Juspanac), uxor quondam Ramundi Bernardi de Bediarchano, cessit, resignavit domino episcopo Agennensi decimam de Bedaichano et omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac juravit, etc.

a) Sic cod. pour Yspana ? Jaspana C. — b) Bedelcano D. — c) Sic cod. pour Yspana ?

(32) – (C09) = (EF10).

Santcus Martinus/Petrus de Sprelobas, l.-d. non identifié, cne de Nérac (47) ?

\Sancti Martinia) de Sprelobas12./ Item plus, continetur in eademmet bulla qualiter dominus Petrus de Nacaretob), miles, dominus de Nacaretoc) quitavit suam quotam partem domino nostro Agennensi episcopo decime Sancti Petri de Sprelobas prope Neracium[f. 165r] \Sancti Petri de Spreloboan./ Item plus, continetur qualiter dominus Petrus de Nazareto, miles, dominus de Nazareto in sua parte, gratis quitavit domino nostro episcopo Agennensi quartam partem pro indiviso quam ipse mil{l}es habebat in decima tocius parrochie Sancti Petri de Sprelobaand) prope Neracum, et omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac juravit, etc.

a) Sic cod. pour Petri ? — b) Nazareto B, C. — c) Nazareto B, C. — d) Spreloboan D.

(33) = (C10) = (EF011). 

Sarrecosa/Gerezosa, l.-d. non identifié.

\Sarrecosa./ Item plus, continetur qualiter quidam Arnaldus de Mauras, clericus dicti ‹diocesis› Agennensis renunciavit provisioni facte a bone memorie ‹domino Honorio papa quarto› de decimis ecclesie de Sarresosaa)13.\Parrochia de Gerezosab)./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Arnaldus de Mauras, clericus diocesis Agennensis, gratis et spontaneus abjuravit, renunciavit permissioni sibi facte a bone memorie domino Honorio papa quarto14 de decimis ecclesie de Gerezosac), diocesis Agennensis. Renunciavit et revocavit omnes litteras bullatas quas h(abebat), impetratas de predictis decimis, et promisit et juravit, etc.

a) Ou Sarrecosa, s corrigé en c ? — b) Gerosa B. — c) Sarrecosa C.

(34) – (C11) = (EF12).

Fousserie, l.-d., cne de Lannes (47).

[f. 34r] \De Fossarias15./ Item, in eadem continetur qualiter Johannes d’Arii et uxor sua Na Gaceriia) quitarunt domino nostro Agennensi episcopo sextam partem decime parrochie de Fousaries, octava parte remota omnium decimarum predicte decime et parrochie.[f. 165v] \Parrochia de Fousarias./ Item plus, continetur in hujusmodi bulla qualiter Johannes d’Arii et uxor sua Neb) Gazenc) cesserunt, quitaverunt domino episcopo Agennensi sextam partem decime parrochie de Fousarias, octava parte remota omnium decimarum dicte parrochie et decime, et omnes alias Agennensis diocesis, ac juravit, etc

a) Sic cod. pour Gazen? Gaciana C. — b) Sic cod. pour Na. — c) Negazeu D.

(35) – (C12) = (EF13) – ●.

Item plus, continetur qualiter Arnaldus d’Ascous, miles de Castro Novo, quitavit omnes decimas que et quas habet in dicta diocesi Agennensi dicto domino nostro Agennensi episcopo.Item plus, continetur qualiter Arnaldus d’Ascous, miles de Castro Novo, cessit, resignavit domino episcopo Agennensi omnes decimas quas habebat in diocesi Agennensi, ac promisit et juravit, etc.

(36) – (C13) = (EF14a).

Rombœuf (Saint-Étienne), l.-d, cne de Fourcès (32).

\Sancti Stephani prope Rambou16./ Item, in eadem continetur qualiter Guilhermus del Aragon, de Condomio, quitavit domino nostro Agennensi episcopo suam partem quam habet in decima parrochie Sancti Stephani prope Rambou.[f. 165v] \Sancti Stephani prope Rambou./ Item plus, continetur in eadem bulla qualiter Guilhermus de Arrogiis, de Condomio, gratis dedit domino episcopo Agennensi in perpetuam elemosinam {dicto episcopo Agennensi} totum jus et partem et rationem quod et quas habebat seu habere poterat in decima parrochie Sancti Stephani prope Ramboua), ac promisit et juravit, etc.

a) Rombou C.

(37) – (EF14b).

[f. 165v] \Data dicta bulla Avinione IIII nonas Junii, pontifficatus nostri anno quarto anno Domini millesimo CC XXX VIIIIo Clemens papa17.


Notes

  1. (EF14b) donne une date ne concordant pas avec les indications du catalogue.
  2. N.-D. del Giestar l.-d. non identifié. Un l.-d. Saint-Martin se trouve à 2 km au nord-ouest de Fourcès et, en face sur l’autre côté du vallon, un autre site ecclésial s’appelle “Saciene” sur la carte de Casssini. L’abbé Dubois suggère “La Ginesta” sans plus de détails.
  3. Capellanus de Mons prope Caussenx, Diocèse de Condom, 132 (1326), 142 (1381-1382). L.-d. à 1,7 km à l’est-sud-est de Caussens, site ecclésial sur la carte de Cassini, cne de Caussens (32), près de Condom.
  4. Cette paroisse ne figure dans aucun pouillé.
  5. Diocèse de Condom, 133 (1326), 137 (1381-1382), 141 (1379). Cure Saint-Vincent de Corneillan en 1604 (Lacapère, 108).
  6. Elle a le même capellanus que Saint-Pierrre de Tauziède, Saint-Germain et Saint-Jean de Cauderoue en 1318 (Jean XXII, n°8708) ; elle est donc très probablement sur la cne de Nérac, cf. Notes Durengues (Nérac) ou à proximité car Saint-Germain était une église du Petit-Nérac, sur la rive droite de la Baïse, Clémens, 1985. Saint-Germain a un capellanus en 1326, Diocèse de Condom, 134 (1326), 138 (1379), 143 (1381-1382). L’église de Saint-Martin a totalement disparu mais pourrait correspondre au site de Saint-Martin de Pierron, à l’est de Nérac, cf. Beschi 1993, 98.
  7. Fourcès (32). Fluca, l.-d. non identifié. L’Historia condomiensis cite un Petrus de Flusan (BnF, ms. lat. 5652, f. 38v).
  8. Capellanus de Monte Aureoli, Diocèse d’Agen, 85 (1326), Prior Montis Aurioli et Sancti Martini, ibidem, 86. Il pourrait s’agir soit d’un l.-d. disparu de la cne de Montauriol, soit plutôt de Saint-Martin à 5,5 km à l’est-nord-est sur la cne de Ferrensac, selon l’abbé Dubois.
  9. Diocèse de Condom, 135 (1326) : capellanus de Maradus et de Sancta Ralha. Maradus, peut-être Marsau (cne de Xaintrailles) à 600 m au nord-nord-ouest du bourg ?
  10. Diocèse de Condom, 134 (1326), 138 (1379), 143 (1381-1382). Église à nef unique charpentée et chevet plat, des XIIe-XIIIe siècles, à l’est du castrum de Bréchan, cf. Beschi 1993, 67-68.
  11. La famille de Bréchan semble avoir des biens autour de deux noyaux principaux : Bréchan et Saint-Germain près de Nérac (l.-d., cne de Lavardac). Pierre de Bréchan, chev., possédait ces localités, Hommages 1259, 55 (n°4).
  12. Peut-être près de Nazareth, l.-d. à 1 km au sud de Nérac ? Toutefois comme Guillaume-Raymond de Nazareth possédait le huitième du castrum d’Espiens et des biens dans les paroisses de Saint-Germain-de-Beaulieu, Bréchan et Saint-Caprais, on pourrait songer au l.-d. Spalenguas/Espalengues/Espalingues à 3 km à l’est d’Espiens. Le plus vraisemblable serait de l’assimiler au site de Pouy-le-Haut sur le plateau dominant le confluent de la Baïse et de la Gélise, cf. Beschi 1993, 93.
  13. Cette paroisse ne figure dans aucun pouillé.
  14. Il s’agirait plutôt Honorius III (1216-1227) que d’Honorius IV (1285-1287), vu la fourchette chronologique annoncée par le catalogue de 1790 (1250-1270).
  15. Mussot-Goulard 1973, 244 (carte). Diocèse de Condom, 133 (1326), 137 (1379). Annexe de Saint-Barthélémy de Trignan en 1604 (Lacapère, 109). Site ecclésial à 2,2 km à l’est-sud-est du bourg de Villeneuve-de-Mézin.
  16. Rombœuf et Fourcès ont le même desservant en 1326, Diocèse de Condom, 133 (1326), bien distinct du prieur de Rombœuf. En 1604, Sainte-Marie de Rombœuf est une annexe de Fourcès (Lacapère, 108).
  17. Confusion entre la date du dernier acte confirmé et celle de la bulle. La première ne concorde pas avec les indications du catalogue de 1790 (1250-1270).
Rechercher
Pessac
Chapitre de livre
EAN html : 9782356135063
ISBN html : 978-2-35613-506-3
ISBN pdf : 978-2-35613-508-7
ISSN : en cours
6 p.
Code CLIL : 3377; 3438
licence CC by SA

Comment citer

Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, “Édition du bullaire”, in : Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, Bullaire de l’évêché d’Agen, compilé par Jean Valier vers 1520. Les cessions de dîmes à l’évêque d’Agen, c. 1240-1290, Pessac, Ausonius éditions, collection Textes @quitains 1, 2023, 156-161, [en ligne] https://una-editions.fr/edition-du-bullaire-3-bulles-c-et-ef [consulté le 06/11/2023].
10.46608/textesaquitains1.9782356135063.11
Illustration de couverture • Dos du bullaire de Valier ; signature de Jean Valier 1520 ©Archives départementales du Lot-et-Garonne.
Retour en haut
Aller au contenu principal