UN@ est une plateforme d'édition de livres numériques pour les presses universitaires de Nouvelle-Aquitaine

Édition du bullaire (394-407)

par

avec la collaboration d'Ézéchiel Jean-Courret

(393) – 33. – Bulles AQ et CH, articles (394) à (407).

Catalogue de 1790, n° 12 : Dixme de Saint-Pierre de Tortès, Baissac, Honeta), Alamanse, Moustiers, Saint-Romain proche La Salvetat, Lévignac proche Duras, Saint-Nasers de Peuchagut1, Notre-Dame de Lévignac, Sainte-Cernine de Longueville2, Savignac proche Duras, Montestone3, Sainte-Martine d’Allemans proche Montestone, Saint-Laurent de Puy d’Arno4, Saint-Étienne de Prignac, Biraguete, Boulacque et Saint-Hilaire.Catalogue de 1790, n° 17 [1247-1257] : Ratifffication par Clément V des dons et cessions faites à l’evêque d’Agen du droit de dixme des paroisses de Tourtres, Baissac, Unet, Alemans, Monestiésb), Saint-Romain près la Sauvetat, Cuinhac près Duras, Lévinhac, Saint-Martin d’Alemans, Saint-Étienne de Prenhac, Biraguet, Baichat5, Saint-Étienne de Punhacc) et Saint-Hillaire, depuis 1247 jusqu’en 1257.

a) Hunet C. — b) Monestiers C. — c) Prinhac C.

(394) [f. 72r]\Resignatio decimarum de Levinhaco et de Sevinhacoa) de Duras/ – [f. 118r] \In Vesalmensi et Montaldensi archidiaconatibus./

a) Savinhaco B, D.

(395) – (AQ01) = (CH01)./

Tourtrès (Saint-Pierre) (47).

[f. 72r] \Sancti Petri de Torreta)6./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram AQ continetur qualiter Petrus de Maurelhaco7 gratis quitavit domino nostro Agennensi episcopo omne jus et omnem actionem quod et quam habere poterat in tota diocessi Agennensi et specialiter in parrochia Sancti Petri de Torretb), ac juravit, etc.\Sancti Petri de Corcretc)./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram CH continetur qualiter Petrus de Maurelhac, de Tombabeou, quitavit, domino nostro episcopo Agennensi omne jus quod ipse habebat in decima parrochie ecclesie Sancti Petri de Torcretd), ac juravit, etc.

a) Sic cod. pour Tortret ou Tortres. — b) Sic cod. pour Tortret ou Tortres, Tortres C. — c) Sic cod. pour Tortret ou Tortres. — d) Sic cod. pour Tortret ou Tortres. Tortret B, Tortres C.

(396) – (AQ02) = (CH02)./

Beyssac, l.-d., cne de Marmande (47).

\Baisaig8./ Item plus, continetur qualiter Na Gacianaa), filhia condam Petri de Lavarada, ac auctoritate et consensu Bernardi Larguet ejus viri, gurpivit domino nostro, Agennensi episcopo totam decimam quam habebat et ejus maritus in ecclesia de Baisag, ac juravit, etc.\Parrochia de Baissag./ Item plus, continetur qualiter Na Gacianab), filia Petri de Lavarada, uxor Bernardi Larguet ejus maritusc), tam pro se quam pro suis et ejus marito, ac dictus maritus consenciente, quitavit, domino nostro episcopo Agennensi totam decimam quod ipsa habebat et ejus maritus in parrochia de Baissag. Juravit pro se et ejus marito, etc.

a) Gariana B, C, D. — b) Gatiana B. — c) Sic cod. pour mariti ou et ejus maritus.

(397) – (AQ03) = (CH03)./

Unet, l.-d., cne de Tonneins (47).

\Uneto./ Item plus, continetur qualiter domina Ysabel, uxor Bernardi de Rupe, domicelli, non coacta sed voluntate dicti mariti, et ipse maritus cum ipsa quitarunt domino nostro Agennensi episcopo octavam partem tocius decime de Uneto pro summa viginti quinque librarum arnaldensium, ac habuisse confessi sunt ac jurarunt. Post hec Arnaldus de Yspania9, domicellus, frater dicte Ysabelle, ratifficavit omnia supradicta ac rata habere voluit ac gurpivit omnia jura sibi competentia ratione dicte decime de Uneto, ac juravit, etc.[f. 118v] \Parrochia de Huneto./ Item plus, continetur qualiter domina Ysabel, uxor Bernardi de Ruppe, domicelli de Rionisa)10, non compulsa sed gratis et pariter ejus maritus, quitaverunt domino nostro episcopo Agennensi octavam partem tocius decime parrochie de Huneto et omnia jura et actiones que et quas habebant in predicta decima mediante summa XX librarum arnaldensium quas habuisse confessi fuerunt. Juraverunt etc. Post hec vero Arnaldus de Ispania, domicellus, frater dicte Ysabelle et filius de Sibillieb) ‹de› Castro Moronis, ratifficavit et approbavit omnia predicta predicto domino episcopo ac quitavit dicto episcopo et successoribus suis predictam decimam, ac juravit et promisit etc.

a) Rioms B, D. — b) Sic cod. pour Sibillia. Sibillia D.

(398) – (AQ04) = (CH04)./

Allemans-du-Dropt (47).

Moustier (47).

[f. 72v] \Alamans11, de Monestiers12./ Item plus, continetur qualiter nobilis vir dominus Anthonius de Blanquafort13 gratis quitavit domino nostro Agennensi episcopo decimam parrochie ecclesie de Alamans et de Monestiers et omnes alias Agennensis diocessis, ac juravit, etc.\Parrochia d’Alamans, parrochia de Monasteriis./ Item plus, continetur qualiter nobilis vir dominus Anthonius de Blancafort resignavit domino episcopo Agennensi decimam parrochie ecclesie d’Alamans et de Monasteriis et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

(399) – (AQ05) = (CH05)./

Saint-Romain, l.-d., cne de Roumagne (47).

Savignac-de-Duras (47).

\Sancti Romani14, Cavinhac15./ Item plus, continetur qualiter Sancius de Somesac16, miles, pro se et filio ejus Sancio, resignavit domino nostro Agennensi episcopo decimam Sancti Romani prope Salvitatem, et decimam de Civinhac prope Duras, et omnes alias, etc.\Sancti Romani, parrochia de Civinhaca)./ Item plus, continetur qualiter Sancius de Somesac, miles, pro se et filio ejus Santiab), cessit domino nostro episcopo Agennensi decimam Sancti Romani prope Salvitatem, et decimam de Civinhacc) prope Duras, et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Cunuhac B, D. — b) Sic cod. pour Sancio ou filia ejus Santia. — c) Cunuhac B, D, Savinhac C.

(400) – (AQ06) = (CH06)./

Saint-Nazaire, l.-d., cne de Saint-Astier (47).

\Sancti Nazariia)17./ Item plus, continetur qualiter Guilhermus de Podio, de Somesac gratis resignavit domino nostro Agennensi episcopo decimam Sancti Nazarii prope Podio Acutob), et omnes alias, etc.\Sancti Nazarii./ Item plus, continetur qualiter Guilhermus de Podio, de Somesac, resignavit reverendo in Christo patri domino Agennensi decimam Sancti Nazarii prope de Podio Acuto18, et omnes alias decimas quas habebat in diocesi Agennensi. Juravit, etc.

a) Nazar D. — b) Sic cod. pour Podium Acutum.

(401) – (AQ07) = (CH07)./

Lévignac-de-Guyenne (Sainte-Marie) (47).

Longueville (Saint-Sernin)(47).

Savignac-de-Duras (47).

\Beate Marie de Levinhaco, Sancti Saturnini de Longuavilla, Savinha./ Item plus, continetur qualiter Galhardus de Las Venas19 gratis cessit domino nostro Agennensi episcopo decimam parrochie Beate Marie de Levinhaco prope Monteto, et decimam parrochie Sancti Saturnini de Longuavilla prope Thalaborc, et decimam parrochie de Savinha prope castrum de Duras, et omnes alias agennenses, etc.[f. 119r] \Sancte Marie de Levinhac, Sancti Saturnini, parrochia de Savinha./ Item plus, continetur qualiter Galhardus de Las Venas, miles, cessit domino nostro episcopo Agennensi decimam parrochie Beate Marie de {de} Levinhac prope Monteto, et decimam parrochie Sancti Saturnini de Longuavillaa) prope Tallaboucb), et decimam parrochia de Savinhac prope castrum de Duras, et omnes alias decimas Agennensis diocesis. Juravit, etc.

a) Cougnavilla D. — b) et decimam parrochie Sancti Saturnini … Tallabouc, omis B.

(402) – (AQ08) = (CH08)./

Monteton (47).

Allemans-du-Dropt (Saint-Martin) (47).

\Monteto, Sancti Martini d’Alamans./ Item plus, continetur qualiter Renaldus de Monteto, domicellus20, de castro ‹de› Monteto, quitavit domino nostro Agennensi episcopo quartam partem decime de Monteto et decimam Sancti Martini d’Alamans prope Monteto, et omnes alias agennenses, ac juravit, etc.\Parrochia de Monteto, Sancti Martini d’Alamans./ Item plus, continetur qualiter Renaldus de Monteto, domicellus, resignavit domino nostro episcopo Agennensi quartam partem decime de Monteto et decimam Sancti Martini d’Alamans prope Monteto, et omnes alias agennenses. Juravit, etc.

(403) – (AQ09) = (CH09)./

[f. 73r \Sancti Laurencii de Podio Arnaldi21, Sancti Stephani de Perrinhaca)22./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus Aitz, miles23, quitavit domino nostro Agennensi episcopo decimam parrochie Sancti Laurencii de Podio Arnaldi et decimam Sancti Stephani de Perrinhacb) et omnes alias Agennensis diocessis.\Sancti Laurencii, Sancti Stephani de Perrinhac./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus Aitz, miles, cessit domino nostro episcopo Agennensi decimam Sancti Laurencii de Podio Arnaldi et decimam Sancti Stephani de Perinhac et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Perinhac B, D. — b) Perinhac B, D, Prinhac C.

(404) – (AQ10) = (CH10)./

Viraguet, l.-d., cne de Saint-Barthélémy-d’Agenais (47).

\Parrochia de Viraguet.24/ Item plus, continetur qualiter Ramundus ‹de› Birac, miles25, cessit domino nostro Agennensi episcopo decimam de Viraget et omnes alias Agennensis diocesis, ac juravit, etc.\Parrochia de Viraguet./ Item plus, continetur qualiter Ramundus de Birac, miles, quitavit domino nostro episcopo Agennensi decimam de Viraguet et omnes diocesis Agennensis alias decimas. Juravit, etc.

(405) – (AQ11) = (CH11)./

Beyssac, l.-d., cne de Marmande (47).

\Parrochia de Baichac./ Item plus, continetur qualiter Moninus de Baichac, filius quondam Ramundi de Baichat, Marmande, gratis resignavit domino nostro Agennensi episcopo, totam decimam de Baichat et omnes alias Agennensis diocessis, ac juravit, etc.\Parrochia de Baissac./ Item plus, continetur qualiter Moninus de Baichata), filius quondam Ramundi de Baichat, de Marmanda, cessit dominos nostro episco‹po› Agennensi totam decimam parrochie de Baissac et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Vaichat D.

(406) – (AQ12) = (CH12)./

Saint-Étienne-de-Londres, l.-d., cne de Puymiclan (47).

\Sancti Stephani de Perrinhaca)./ Item plus, continetur qualiter Anissancius de Las Venas26 gratis cessit domino nostro Agennensi episcopo totam decimam Sancti Stephani de Perinhacb) et omnes alias Agennensis diocessis.[f. 119v] \Sancti Stephani de Punhac)./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Anissancius de Las Venas resignavit domino nostro episcopo Agennensi totam decimam Sancti Stephani de Punhad) et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Perinhac B, D. — b) Prinhac C. — c) Sic cod. pour Perinhac. — d) Sic cod. pour Perinhac.

(407) – (AQ13) = (CH13)./

Moustier (Saint-Hilaire) (47).

\Sancti Ylarii27./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Bertrandus de Levinhac quitavit domino nostro Agennensi episcopo omne jus et omnem evictionem quod et quam tenebat ac habebat in parrochia ecclesie Sancti Ylarii, videlicet terciam partem bladi tocius decime et medietatem de l’autre cart et medietatem de tota la justaa), ac omnes alias agennenses, ac juravit, etc.\Sancti Ylarii./ Item plus, continetur qualiter Bertrandus de Levinhac dedit, quitavit domino nostro episcopo Agennensi omne jus et omnem evictionem quod et quam habebat in tota decima parrochie ecclesie Sancti Ylarii, ac omnes alias Agennensis {Agennensis} diocesis. Juravit, etc.

a) videlicet… ac juravit, etc. passage omis C.

[f. 73v]

AR voir supra Q, articles (176) à (186).

(AR01), (AR02), (AR03), (AR04).

[f. 74r]

(AR05), (AR06), (AR07), (AR08), (AR09).

[f. 74v]

(AR10).

AS voir supra S, articles (190) à (203).

(AS01), (AS02), (AS03).

[f. 75r]

(AS04), (AS05), (AS06), (AS07).

[f. 75v]

(AS08), (AS09), (AS10), (AS11).

[f. 76r]

(AS12), (AS13).


Notes

  1. Nom absent du 17 du catalogue de 1790 mais présent dans AQ et CH.
  2. Nom absent du 17 du catalogue de 1790 mais présent dans AQ et CH.
  3. Nom absent du 17 du catalogue de 1790 mais présent dans AQ et CH.
  4. Nom absent du 17 du catalogue de 1790 mais présent dans AQ et CH.
  5. Indication absente de AQ et CH.
  6. Rector de Tortres, Diocèse d’Agen, 100 (1384-1385) 126 (1520). Village à 2 km à l’ouest de Tombebœuf.
  7. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (207).
  8. Capellanus de Bayssaco, Diocèse d’Agen, 102, 113 (1384-1385). Site ecclésial à 2,8 km au nord-nord-est du centre de la ville de Marmande, actuellement un faubourg.
  9. Un Arnaud d’Espagne est mentionné dans le serment des nobles de l’Agenais en 1243 (Layettes, t. II, n° 3074). Un (autre ?) est cité en 1275 comme donzel, senhor en partida de Casted Mauro (Saume, n° 451, f. 660). Dans son testament en 1294, Barthélémy de Piis laisse 50 £ d’arnaudins à R. d’Espanha, fils d’Arnaud d’Espagne (Arch. dép. des Pyrénées-Atlantiques, E 192 et collection Doat, t. 41, f. 186-193, éd. Simon 1993, corpus, 549-554). En 1310, Clément V confirme à Pierre de Castelmoron, fils de Raymond d’Espaigne, dam., des biens rendus vacants par la résignation de la prébende d’Amanieu d’Espaigne, autre fils de Raymond d’Espaigne (Clément V, n° 5223). La même année, Clément V accorde la concession de la dîme de Moncassin à l’épouse de Arnaud d’Espagne [Clément V, n° 5227 qui transcrit la cession (298)]. Arnaud et son fils, Raymond de Saint-Gilles, cèdent la dîme d’Unet (880).
  10. Pourrait-il s’agir de Rions, sur la Garonne en Bordelais, à plus de 80 km en aval de Tonneins ?
  11. Capellanus de Alamant lo Velh, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 102, 113 (1384-1385), 126 (1520).
  12. Capellanus de Monestiers, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 103, 112 (1384-1385), 125 (1520). Village à 1,5 km au nord-est du précédent.
  13. La famille de Blanquefort (de la Lémance) n’apparaît pas dans la seconde moitié du XIIIe siècle et on peut difficilement penser à la grande famille seigneuriale médocaine de même nom car on ne lui connaît pas d’horizons agenais à cette époque.
  14. Capellanus de Sancti Romani, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 112 (1384-1385), 125 (1520). Site ecclésial à 2,4 km au nord-est de Roumagne et autant au sud-est de La Sauvetat-du-Dropt.
  15. Capellanus de Saviniaco prope Durasium, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 103, 112 (1384-1385), 125 (1520). Village à 16 km à l’ouest-nord-ouest du précédent.
  16. Soumensac à 11 km à l’est de Savignac-de-Duras.
  17. Capellanus Sancti-Nazarii, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 102, 112 (1384-1385), 126 (1520). Site ecclésial à 2,6 km au sud-sud-est de Saint-Astier.
  18. Puychagut, château et bourg castral (en ruine) à 800 m au nord-ouest de Saint-Nazaire.
  19. Alain de Las Venas prête hommage avec les nobles de l’Agenais en 1271, Saisimentum, 282 (n° 100/56). Il cède la dîme de Pérignac (406). Gauthier, chev., s’accorde avec l’évêque sur plusieurs dîmes (Lavergne, Caberlac, Bourgougnagues, Laperche) à la suite d’une excommunication (1110) ; il serait peut-être possible de lire le nom de famille par “Lavergne” car toutes ces paroisses sont comprises dans un rayon de 20 km autour de Lavergne, si la forme “Las Venas” n’était pas attestée dans le Saisimentum.
  20. Un autre damoiseau de la même famille, Raymond, cède également la dîme de Monteton (440).
  21. Cappellanus de Lanleda, de Sancto Laurencio et de Podio Arnaldi, cappellanus de Lamleda et Sancti Laurencii de Podio Arnaldi, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 101 (1384-1385), 127 (1520). Notes Durengues (Puymiclan, par. Londres). Site ecclésial perché à 3,3 km au nord-ouest de Puymiclan.
  22. Site à 1 km à l’est-nord-est du précédent, Notes Durengues (Puymiclan, par. Londres).
  23. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (122-1).
  24. Rector Sancti Bartholomei, de Viraguet et de Montinhac, Diocèse d’Agen, 126 (1520). Viraguet site ecclésial à 2,6 km à l’ouest-nord-ouest de Saint-Barthélémy.
  25. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (390).
  26. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (401).
  27. Paroisse de Saint-Hilaire de Moustier, Notes Durengues (Moustier), voir (398).
Rechercher
Pessac
Chapitre de livre
EAN html : 9782356135063
ISBN html : 978-2-35613-506-3
ISBN pdf : 978-2-35613-508-7
ISSN : en cours
7 p.
Code CLIL : 3377; 3438
licence CC by SA

Comment citer

Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, “Édition du bullaire”, in : Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, Bullaire de l’évêché d’Agen, compilé par Jean Valier vers 1520. Les cessions de dîmes à l’évêque d’Agen, c. 1240-1290, Pessac, Ausonius éditions, collection Textes @quitains 1, 2023, 342-349, [en ligne] https://una-editions.fr/edition-du-bullaire-33-bulles-aq-et-ch [consulté le 06/11/2023].
10.46608/textesaquitains1.9782356135063.41
Illustration de couverture • Dos du bullaire de Valier ; signature de Jean Valier 1520 ©Archives départementales du Lot-et-Garonne.
Retour en haut
Aller au contenu principal