UN@ est une plateforme d'édition de livres numériques pour les presses universitaires de Nouvelle-Aquitaine

Édition du bullaire (409-418)

par

avec la collaboration d'Ézéchiel Jean-Courret

(408) – 34. – Bulles AT et CR, articles (409) à (418).

Catalogue de 1790, n° 35 [1240-1288] : Ratiffication de Clément V des dons et concessions faites à l’évêque d’Agen du droit de dixme des paroisses d’Auvillar, Gontaud, Naugaret, Fougerolesa), Bistausac, Galhac, Moleyres près Gontaud, Saint-Romain, Fousseries, Espiens1, Arbussan, Bilandraut, Caulazeb), Béraut, Saint-Pardulfe près Nérac, depuis 1240 jusqu’en 1288.Catalogue de 1790, n°74 : Dixmes Hautvillar, Sainte-Marie de Gontotc), Saint-Pierre de Nogaret, Saint-Martin de Falgaretd), Saint-Martin de Bestausace), Saint-Pierre de Galac, Saint-Martin de Moliauros, Saint-Romain, Saint-Pierre de Forsarias, Peninéesf), Guerbusan, Saint-Caprais de Valentriensg), de Caulase, Saint-Pierre de Béraut, Saint-Pardulf.

a) Fouguerolles C. — b) Caulaza C. — c) Gonton C. — d) Falgues C. — e) Bistausac C. — f) Peranus C. — g) Valentrien C.

(408 bis) [f. 76r]… – [f. 128v]\ in archidiaconatibus Brulhiensi et Vezalmensi./

(409) – (AT01) = (CR01).

Saint-Lary, l.-d., cne de Saint-Vincent-de-Lamontjoie (47).

\Villar2./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteras AT continetur qualiter Arnaldus d’Ausas et Guilhermus Aimar et ejus uxor Mateus de Vilar gratis cesserunt ac resignarunt domino nostro Agennensi episcopo totum jus et omnem racionem quod et quam ipsi habebant in decima parrochie de Villar bladi et vini, et hoc pro precio XL librasa), etc., ac promiserunt ac jurarunt, etc.\Parrochia de Vilar./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram CR continetur qualiter Arnaldus d’Ausas et Guilhermus Aymar et ejus uxor Mathea quitaverunt domino nostro episcopo Agennensi omne jus et omnem evictionem quod et quam ipse habebat in tota decima parrochie de Vilar bladi et vini, et hoc pro summa XL librarum turonensium, terminis per dictum episcopum dictis d’Auses, Aymar et Mathe‹a›b), solvendarum in dicto item comprehensis, ac omnes alias decimas agennenses. Juravit, etc.

a) Sic cod. pour librarum. — b) Dernière lettre à peine esquissée.

(410) – (AT02) = (CR02).

Gontaud-de-Nogaret (Sainte-Marie) (47).

Saint-Pierre-de-Nogaret, l.-d., cne de Gontaud-de-Nogaret (47).

Faugerolles (Saint-Martin) (47).

Bistauzac (Saint-Martin), l.-d., cne de Gontaud-de-Nogaret (47).

Gajac (Saint-Pierre), l.-d., cne de Gontaud-de-Nogaret (47).

Sanctus Martinus de Molieras, l.-d. disparu, cne de Gontaud-de-Nogaret (47) ?

\Sancte Marie Gontis Alti, Sancti Petri de Nogueret, Sancti Martini de Falguerollis3, Sancti Martini de Bestauzac, Sancti Petri de Gahac4, Sancti Martini de Molieras5./ Item plus, in eademmet bulla continetur qualiter Petrus Guirault del Noiras, Gontis Alti habitator, quitavit domino nostro Agennensi episcopo omnes decimas bladi et vini quod dictus Guirault habebat seu possidebat in decimis parrochiarum Sancte Marie Gontis Alti et Sancti Petri de Nogueret, Sancti Martini de Falguerollis, et Sancti Martini de Bestauzac et Sancti Petri de Gahac et Sancti Martini de Moleiras prope Gonte Altoa), ac generaliter omnes alias Agennensis diocessis.\Sancte Marie Gontis Alti, Sancti Petri de Nogueret, Sancti Martini de Falguerollis, Sancti Martini de Bastausac, Sancti Petri de Gohac, Sancti Martini de Moleras./ Item plus, continetur qualiter Petrus Giral del Noiras, Gontis Alti, quitavit omnes decimas bladi et vini parrochiarum ecclesiarum Sancte Marie Gontis Alti et Sancti Petri de Nogueret et Sancti Martini de Falguerollas et Sancti Martini de Bastausac et Sancti Petri de Gahac et Sancti Martini de Moleras prope Gontault, et generaliter omnes alias agennenses domino nostro episcopo Agennensi.

a) Sic cod. pour Gonte Altum ou Gontaldum.

(411) – (AT03) = (CR03).

Sanctus Romanus, l.-d. disparu, cne de Condom (32).

[f. 76v] \Sancti Romani./ Item plus, continetur qualiter magister Guilhermus Mota6, jurisperitus, quitavit domino nostro Agennensi episcopo illas decimas cum pertinenciis suis qualiter habebat in parrochia Sancti Romani et in territorio dels Solers7 et dels Cugusols vel alias ubicumque in diocesi Agennensi, ac juravit, etc.\Sancti Romani./ Item plus, continetur qualiter magister Guilhermus Mota, jurisperitus, quitavit domino nostro episcopo Agennensi illas decimas cum pertinenciis quas ipse habebat in parrochia Sancti Romani et in territorio dels Solers vel alias ubicumque in diocesi Agennensi. Juravit, etc.

(412) – (AT04) = (CR04).

Fousserie (Saint-Pierre), l.-d., cne de Lannes (47).

\Sancti Petri de Fousarias./ Item plus, continetur qualiter Alexida Sabata, uxor Sansanerii d’Arriua), cum auctoritate mariti sui, gurpivit domino nostro Agennensi episcopo ac etiam Arnaldus d’Arriub), filius eorum, quitarunt dicto episcopo omnem illam decimam quam percipiebant seu percipi faciebant in parrochia Beati Petri de Fousarias Agennensis diocesis, ac omnes alias, et juraverunt, etc.[f. 129r] \Sancti Petri de Fousarias./ Item plus, continetur qualiter Alazeidac) Sabata, uxor Sanzanerii d’Arriu,d) cum auctoritate mariti sui, et dictus Sansanerius et Arnaldus d’Arriue), filius eorum, qui gratis resignaverunt domino nostro episcopo Agennensi, omnem illam decimam quam percipiebant seu percipi faciebant in parrochia Beati Petri de Fousarias et Agennensis diocesis omnes alias decimas quitarunt. Juraverunt, etc.

a) Darrin B, D. — b) Darrin B, D. — c) Alazerda B. — d) Darrin B, D — e) Darrin B, D.

(413) – (AT05) = (CR05).

Pindères (47) ?

\Parrochia ‹de› Pinencs8./ Item plus, continetur qualiter Odo d’Ascos et Guilhermus Garsie d’Ascos, domicelli, gratis resignarunt domino nostro Agennensi episcopo illam decimam totam quam percipiebant in parrochia ecclesie de Pinencsa) et omnes alias, etc., ac jurarunt, etc.\Parrochia de Pinencs./ Item plus, continetur qualiter Odo d’Ascos et Guilhermus Garsie d’Ascos, domicelli, non cohacti sed gratis, quitarunt domino nostro episcopo Agennensi illam decimam totam quam percipiebant in parrochia ecclesie de Pinencs et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Jurarunt, etc.

a) Pinanes C.

(414) – (AT06) = (CR06).

Arbussan, l.-d., cne de Poudenas (47).

Saint-Crabary, l.-d., cne de Nérac (47).

\Parrochia d’Arbusan, Sancti Caprasii de Balandraut9./ Item plus, continetur qualiter Vitalis de Martoret, burgensis de Medicino10, gratis cessit domino nostro Agennensi episcopo decimas d’Arbusan et de Sancto Caprasio de Balandraut cum omni jure quod ipse habebat in predictis decimis, ac juravit, etc.\Parrochia d’Arbusan, Sancti Caprasii de Balandraut./ Item plus, continetur qualiter Vitalis de Martoret, burgensis de Medicino, gratis concessit, dimisit domino nostro episcopo Agennensi quicquid juris habebat in decima parrochie {de} d’Arbusan et de Sancto Caprasio de Balandraut et alias. Juravit, etc.

(415) – (AT07) = (CR07).

Caulazon (= Gensac), l.-d., cne de Condom (32) ?

[f. 77r \Parrochia de Caulazo11./ Item plus, continetur qualiter Nicholaus d’Aurens, burgensis de Condomio, gratis cessit ac quitavit domino nostro Agennensi episcopo decimam parrochie de Caulazo et omnes alias decimas quas habebat in diocesi Agennensi, ac juravit, etc.\Parrochia de Caulazo./ Item plus, continetur qualiter Nycolaus d’Aurens, burgensis de Condomio, cessit, resignavit domino nostro episcopo Agennensi decimam parrochie de Caulazo et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

(416) – (AT08) = (CR08).

Béraut (Saint-Pierre) (32).

\Sancti Petri de Beraut./ Item plus, continetur qualiter Aunos d’Agen et Johannes et Marquesia, ejus filii, burgenses de Condomio, resignarunt domino nostro Agennensi episcopo totam illam partem decime quam ipsi habebant in parrochia Sancti Petri de Berauto et omnes alias, ac jurarunt, etc.\Sancti Petri de Berauto./ Item plus, continetur qualiter Aunosa) d’Agen et Johannes et Marquesia, ejus filii, burgenses de Condomio, resignaverunt, quitaverunt domino nostro episcopo Agennensi totam illam partem decime quam ipsi habebant in parrochia Sancti Petri de Beraut et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Jurarunt, etc.

a) Aimos B, Aimas C, Almos D.

(417) – (AT09) = (CR09) – .

Item plus, continetur qualiter Ramundus et Guilhermus Caramailh quitaverunt domino nostro Agennensi episcopo omnes decimas quas habebant in tota diocesi Agennensi, ac jurarunt, etc.[f. 129v] Item plus, continetur qualiter Ramundus et Guilhermus Caramailh quitaverunt domino nostro episcopo Agennensi omnes decimas quas tenebant in tota diocesi Agennensi. Juraverunt, etc.

(418) – (AT10) = (CR10).

Saint-Pardon, cne de Nérac (47).

\Sancti Pardulphi12./ Item plus, continetur qualiter Johannes de Lart13 donavit domino nostro Agennensi episcopo omne jus quod habebat in decima parrochie Sancti Pardulphi, site in territorio de Nerac, ac videlicet duodecimam partem tocius decime, ac juravit, etc.\Sancti Pardulphi./ Item plus, continetur qualiter Johannes de Lart, donavit in puram elemosinam et quitavit domino nostro episcopo Agennensi duodecimam partem tocius decime parrochie ecclesie Sancti Pardulphi, site in territorio de Neirac, ac omne jus quod habebat in dicta decima vel aliis decimis diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Sic cod. pour site.


Notes

  1. Espiens ne figure ni dans les analyses de AT ni dans celles de CR, il s’agit probablement d’une lecture erronée de Pinencs.
  2. Villar = Saint-Lary, voir (261).
  3. Ecclesia Sancti Martini de Falgarolis, Diocèse d’Agen, 82 (1326), 113 (1384-1385), 127 (1520). Village à 3,7 km au sud-ouest de Saint-Pierre-de-Nogaret.
  4. Église des alentours de Gontaud, en ruine en 1603, sans doute abandonnée au profit de celle du bourg, Notes Durengues (Gontaud). L.-d. à 1,7 km à l’est-sud-est de Gontaud. En 1666, l’évêque trouve : “quelques masures entourées d’une espèce de cimetière sans closture et sans apparence de tombes” note de Marboutin en marge de (FC04), cf. aussi Simon 2021, 350.
  5. Rector de Gurnaco et de Moleriis cité après le rector de Faulheto et de Tholozato, Diocèse d’Agen, 122 (1520). Église détruite au XVIe siècle qui devait se situer près du l.-d. Cambes, à 1,7 km au sud-est de Gontaud et 2 km à l’est-nord-est de Fauillet, cf. Notes Durengues (Fauillet). Les éditeurs des Pouillés de la province de Bordeaux proposent plutôt le l.-d. Moulerin, sur la cne deTonneins dans un vallon à 1 km au sud-sud-est d’Unet.
  6. Probablement celui qui est désigné par l’évêque d’Agen comme conciliateur dans un différend, Enquêtes admin. A. de Poitiers, Parlement de 1270, 310 (n° 178).
  7. Le l.-d. et aussi une famille dels Solers sont étroitement associés à Saint-Romain, voir notes des cessions (730) et (1057).
  8. Pindères d’après le nom de l’auteur de la cession, cf. (364).
  9. Vraisemblablement Saint-Caprais près de Nérac, cf. cession d’un autre membre de la même famille (330).
  10. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (330).
  11. Paroisse de l’archiprêtré de Fimarcon, Diocèse de Condom, 132 (1326), 137 (1379, groupée avec celle de Scieurac. Ce toponyme a disparu depuis longtemps et correspondrait au l.-d. Gensac, à 6 km au nord de Condom, cf. Mussot-Goulard 1973, 242. Annexe de Sainte-Eulalie de Condom en 1604 (Lacapère, 108). Les éditeurs des Pouillés de la province de Bordeaux proposent plutôt Caulazon, l.-d. de la cne de Fourcès, à 2 km à l’est du bourg, la première solution paraît toutefois plus vraisemblable en raison de la proximlité de Gensac avec Scieurac.
  12. Cappellanus Sancti Pardoni, Diocèse de Condom, 143 (archiprêtré de Villandraut, 1381-1382). Annexe de Vianne en 1604 (Lacapère, 111). De la petite église romane Saint-Pardon ne restent que quelques soubassements de mur sur un coteau dominant la Baïse à 2 km au nord de Nérac et 5 km au sud-sud-est de Vianne ; elle était flanquée d’un cimetière et n’a pas de rapport décelable avec l’habitat. La paroisse est bien attestée du XIIIe au XVIIIe siècle, cf. Beschi 1993, 85 et Broqua 2014, 76-78.
  13. Cette ou ces familles sont difficiles à situer. Dans (421), Arnaud de Lart est qualifié de bourgeois de Condom ; (896) cite G. de Lart, chev. ; (499-1, 2) mentionne Gaillard de Lart, citoyen de Cahors (?) et (1067) Gaillard de Lart, bourgeois de Nérac ; enfin, on trouve G. de Lart, de Forcès, dans (515).
Rechercher
Pessac
Chapitre de livre
EAN html : 9782356135063
ISBN html : 978-2-35613-506-3
ISBN pdf : 978-2-35613-508-7
ISSN : en cours
4 p.
Code CLIL : 3377; 3438
licence CC by SA

Comment citer

Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, “Édition du bullaire”, in : Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, Bullaire de l’évêché d’Agen, compilé par Jean Valier vers 1520. Les cessions de dîmes à l’évêque d’Agen, c. 1240-1290, Pessac, Ausonius éditions, collection Textes @quitains 1, 2023, 350-354, [en ligne] https://una-editions.fr/edition-du-bullaire-34-bulles-at-et-cr [consulté le 06/11/2023].
10.46608/textesaquitains1.9782356135063.42
Illustration de couverture • Dos du bullaire de Valier ; signature de Jean Valier 1520 ©Archives départementales du Lot-et-Garonne.
Retour en haut
Aller au contenu principal