UN@ est une plateforme d'édition de livres numériques pour les presses universitaires de Nouvelle-Aquitaine

Édition du bullaire (595-605)

par

avec la collaboration d'Ézéchiel Jean-Courret

(594) – 48. – Bulles BV et DZ, articles (595) à (605).

Catalogue de 1790, n° 39, [1252-1299] = BV ? : Ratification de Clément V des dons et concessions faites à l’évêque d’Agen du droit de dixme des paroisses de Mirambel près Cussorn, Lausignan, Asques, Plyus, Saint-Sulpice, Savinhaca), Sainte-Foy, Sainte-Croix, Saint-Jacques d’Autièges, Saint-Caprais de l’Osse, Saint-Jean d’Arrosat près de Pleus1, Saint-Jean d’Arroede, Saint-Aroman et Saint-Justin2, depuis 1252 jusqu’en 1299.Catalogue de 1790, n° 88, [1252-1299] = DZ ? : Ratification faite par Clément V des dons et cessions faites à Bertrand3, évêque d’Agen, du droit de dixmes du tènement de Mirambel, des paroisses de Laussinhac, Saint-Jean d’Asques, Plius et Saint-Sulpice, Lévinhac, Sainte-Foy et Sainte-Croix, ses annexes, Gauran4, Saint-Pierre de Fieux et Notre-Dame de Galinhac5, depuis 1292 jusqu’en 1299.

a) Savignac C.

(595) – [f. 108r] – [f. 159v] \In archidiaconatibus Vesalmensi, Brulhiensi et Montaldensi./

(596) – (BV01) = (DZ01).

Cuzorn (47).

\Decima terrarum, vinearum et feudorum dicti Guilhermi./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram BV continetur qualiter Guilhermus de Monte Maurello6, qui moratur apud Cusornium, {qui} gratis quitavit domino nostro episcopo Agennensi totam illam partem bladi et vini quam habebat in tenemento de Mirambello7 prope Cusornium, tam de terris, vineis, feudis suis propriis quam etiam alienis, et specialiter omnes decimas Agennensis diocesis. Juravit, etc.\De Mirambello prope Cusornium./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram DZ continetur qualiter Guilhermus de Monte Maurello, qui moratur apud Cusornium, personaliter constitutus qui gratis, in presencia domini nostri episcopi Agennensis et testium, et gratuita mera voluntate cessit, quitavit domino nostro episcopo Agennensi totam illam partem bladi et vini quam habebat in tenemento de Mirambello prope Cusornium, tam de terris, vineis, feudis suis propriis quam etiam alienis, et specialiter omnes alias decimas diocesis Agennensis, si quas vineas seu terras aut feuda possidebat. Juravit, etc.

(597) – (BV02) = (DZ02).

Lausseignan, l.-d., cne de Barbaste (47).

Asquets (Saint-Jean), l.-d., cne de Nérac (47).

\Parrochia de Laussinhano, Sancti Johannis d’Asques./ Item plus, continetur qualiter Bernardus de Filartiga, domicellus, filius domini Othonis de Filartiga8, militis deffuncti, cessit domino nostro episcopo Agennensi sextam partem tocius decime parrochie ecclesie de Laussinhano et sextam partem tocius decime parrochie ecclesie Sancti Johannis d’Asques et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.[[f. 160r] \Parrochia de Lausinhano./ Item plus, continetur qualiter Bernardus de Filartiga, domicellus, filius domini Octonis de Filartiga, militis deffuncti, gratis quitavit domino nostro episcopo Agennensi sextam partem tocius decime parrochie ecclesie de Lausinhan et sextam partem tocius decime parrochie ecclesie Sancti Johannis d’Asques, et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc. Ac etiam dictus Bernardus in vim juramentia) promisit quod ejus fratres quitabunt h[…]b) ad festum Beati Michael{l}is predictas partes decimarum proxime venturum, etc.

a) Sic cod. pour per vim ? — b) huic ? B, hunc C.

(598) – (BV03) = (DZ03).

Sanctus Supplicius, l.-d. non identifié.

Saint-Martin-de-Plieux, l.-d., cne Condom (32).

Heux, l.-d., cne de Larroque-sur-l’Osse (32).

\Parrochia de Plius, parrochia Sancti Supplicii9./ Item plus, continetur qualiter Geraldus de Podio10, burgensis de Condomio, qui gratis quitavit domino nostro episcopo Agennensi illas duas partes tocius decime parrochie ecclesie de Plius et Sancti Suplicii, ac etiam omne illud quod percipiebat sive duea) partes decime sive plures vel pauciores in parrochiis antedictis, ac omnes alias agennenses. Juravit ad, etc. Fuit etiam pactum expressum inter dictum episcopum, ex una, et dictum Geraldum, ex alia, quod quarta partesb) decime parrochie ecclesie d’Eus11, quam dicebat se tenere ab abbate Condomiensi, non contineretur in abjuratione predicta, nisi de jure spectaret ad dictum episcopum et quousque esset cognitum ad quem ipsorum, scilicet episcopum vel abbatem, pertinere debeat decima antedicta.\Parrochia de Plius, Sancti Supplicii, parrochia d’Eusc)./ Item plus, continetur qualiter Geraldus de Podio, burgensis de Condomio, gratis cessit domino nostro episcopo Agennensi illas duas partes medietatis tocius decime parrochie ecclesie de Plius et Sancti Supplicii, et omne illud jus quod habebat in antedictis decimis, et omnes alias agennenses. Juravit, etc. Et fuit pactum expressum inter dictum episcopum et dictum Geraldum de Podio quod quarta pars decime parrochie ecclesie d’Eusd), quam idem Geraldus se dicebat tenere ab abbate Condomiensi, non contineretur in abjuracione predicta nisi de jure spectante ad dictum episcopum et quousque esset cognitum scilicet dominum episcopume) vel abbati pertinere debeat, etc.

a) Sic cod. pour duas. — b) Sic cod. pour pars. — c) Ens, D. — d) Ens D. — e) Sic cod. pour domino episcopo.

(599) – (BV04) = (DZ04).

Savignac-de-Duras (47).

Sainte-Foy, l.-d., cne de Duras (47).

Sainte-Croix, l.-d., cne de Riocaud (33).

[f. 108v] \Savinhaco, Sancte Fidis12, Sancte Crucis13./ Item plus, continetur qualiter dominus Bertrandus, Dei gratia episcopus Agennensis14, dixit et protestatus fuit quod per collacionem factam per ipsum, ut dicebat, Arnaldo de Pelagrua15, clerico, de ecclesiis de Savinhaco, Sancte Fidis et Sancte Crucis prope Duracium, Agennensis diocesis, ipse nec vol{l}ebat nec intendebat prejudicare juri episcopali, quominus post cessionem vel decessum dicti Arnaldi decime predictarum parrochiarum ad mensema) episcopalem, prout ad ipsum dominum episcopum pertinent, libere revertentur, requirens de premisso instrumentum retineri, etc.\Parrochia de Savinhaco, Sancte Fidisb), Sancte Crucis./ Item plus, continetur qualiter dominus noster episcopus Agennensis protestatus fuit et dixit quod, cum collacionem Arnaldo de Pelagrua, clerico, \fecisset/ de ecclesiis de Savinhaco, Sancte Fidis et Sancte Crucis prope Duracium, diocesis Agennensis, ipse nec volebat nec intendebat prejudicare juri episcopali, quominus post decessum dicti Arnaldi decime parrochiarum predictarum ad mensam episcopalem, prout ad ipsum episcopum pertinentes, libere revertentur, actum de premissis petendo concessum, etc.

a) Sic cod. pour mensam. mensam B, C, D. — b) Fins D.

(600) – (BV05) = (DZ06).

Fieux (Saint-Pierre) (47)

Calignac (Sainte-Marie) (47).

\Sancti Petri de Feudis16, Sancte Marie de Galinhaco./ Item plus, continetur qualiter Galhardus de Altigiis17, quitavit domino nostro episcopo Agennensi omnes et singulas decimas sibi pertinentes et debentes ‹pertinere› racione sui patrocinii vel generis quoquomodo in parrochiis Sancti Petri de Feudis et Sancte Marie de Galinhaco extremoa), ac omnes et in tota diocesi Agennensi, ac juravit, etc.[f. 160v] \Sancti Petri de Feudis, Sancte Marie de Calinhaco./ Item plus, continetur qualiter Gualhardus de Altigis, clericus, quitavit domino nostro episcopo Agennensi omnes decimas sibi competentes, racione patrocinii vel alias, in parrochiis Sancti Petri de Feudis et Sancte Marie de Calinhaco, ac omnes alias decimas diocesis Agennensis ac juravit, etc.

a) Siccod. extremo mot inutile ?

(601) – (DZ05).

Gauran, l.-d., cne de Condom (32) ?

[f. 160v] \Parrochia de Gaurano./ Item plus, continetur qualiter Dulcia de Bonioa), vidua relicta Ramundi de Carreria, constituta quitavit domino nostro episcopo Agennensi quicquid juris habebat in decimis ecclesie de Gaurano et in omnibus aliis decimis Agennensis. Juravit, etc.

a) Bomo B, D, Borno C.

(602) – (BV06) = (DZ07).

Autiège (Saint-Jacques)s, l.-d., cne de Fieux (47).

Moura (Sainte-Marie), l.-d., cne de Francescas (47).

\Sancti Jacobi d’Autuas, Sancte Marie de Moraco./ Item plus, continetur qualiter G. d’Autuasa)18 domicel‹l›us de Siusb), filius quondam Arnaldi R. d’Autuasc), resignavit domino nostro, episcopo Agennensi decimas parrochiarum ecclesiarum Beati Jacobi d’Autuas et Sancte Marie de Morar, et omnes alias Agennensis diocesis, promictens, etc. Juravit, etc.\Sancti Jacobi d’Auteias, Sancte Marie del Morar./ Item plus, continetur qualiter G. d’Auteias, domicellus de Siusd), filius quondam Arnaldi R. d’Auteias, resignavit domino nostro episcopo Agennensi decimas parrochiarum ecclesiarum Beati Jacobi d’Auteias et Sancte Marie del Morar, et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Antuas D. — b) Sic cod. pour Fius. Fius B, D. — c) Antuas D. — d) Sic cod. pour Fius. Fius B, C, D.

(603) – (BV07) = (DZ08) et (DZ09).

Arbussan (Saint-Michel), l.-d., cne de Poudenas (47).

Sanctus Oriencius de Plavis, l.-d. disparu, cne de Mézin (47).

Saint-Crabary, l.-d., cne de Nérac (47).

Rouzat (Saint-Jean), l.-d., cne d’Espiens (47).

[f. 109r] \Sancti Michael{l}is d’Arbusano, Sancti Oriencii de Plevis, Sancti Caprasii prope flumen la Ossa, Sancti Johannis d’Arrosaco./ Item plus, continetur qualiter Vitalis, Petrus et Bertrandus de Marchoreto19, fratres burgenses de Medicino, et Honoraria de Marchoreto, soror dictorum fratrum, resignaverunt procuratori domini nostri episcopi Agennensis, vice et nomine dicti episcopi recipienti, quartam partem quam ipsi habebanta) in decima seu fructibus decime parrochie Sancti Johannis \ Michael{l}is / d’Arbusano prope castrum d’Espiens, et octavam partem in decima Sancti Oriencii de Plevis et octavam partem decime parrochie Sancti Caprasii prope flumen vocatum la Ossa, et octavam partem parrochie decime Sancti Johannis d’Arrosaco prope castrum d’Espiens. Promiserunt et juraverunt, etc.(DZ08) \Sancti Michael{l}is de Arbussano, Sancti Oriencis de Plevisb), Sancti Caprasii./ Item plus, continetur qualiter Vitalis, Petrus et Bertrandus de Marchoreto, fratres, burgenses de Medicino, et Honoraria de Marchoreto, soror dictorum fratrum, resignaverunt domino nostro episcopo Agennensi seu procuratori suo, vice et nomine dicti episcopi recipienti, quartam partem quam ipsi habebant, in decima seu fructibus decime parrochie Sancti Michael{l}is de Arbussano, octavam partem decime seu fructibusc) Sancti Orientii de Plevisd) et octavam partem decime seu fructibuse) Sancti Caprasii prope flumen vocatum de la Ossa.
 [f. 161r] (DZ09) \Sancti Johannis d’Arrasoc./ Item iidem octavam partem quam ipsi habebant in decima seu fructibus decime parrochie Sancti Johannis d’Arrasoc prope castrum d’Espienx, quitaverunt, juraverunt, etc.

a) ipse habebat B, D. — b) Plenis D. — c) Sic cod. pour in fructibus. — d) Plenis D. — e) Sic cod. pour in fructibus.

(604) – (BV08) = (DZ10).

(BV08), omis B

Rouzat (Saint-Jean), l.-d., cne Espiens (32) ?

\Sancti Johannis d’Arroeda./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus de Pinibus, miles, gratis quitavit totam illam decimam quam habebat in parrochia ecclesie Sancti Johannis d’Arroeda et omnes alias agennenses. Juravit, etc.\Sancti Johannis d’Arroedaa)./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus de Pinibus, miles Sinpodiib)20, gratis resignavit, quitavit domino nostro episcopo Agennensi totam illam decimam quam possidebat in parrochia ecclesie Sancti Johannis d’Arroedac) et omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

a) Arroda B. — b) Sic cod. pour Summi Podii ? — c) Arroda B.

(605) – (BV09) = (DZ11).

Sanctus Romanus, l.-d. disparu, cne de Condom (32).

Saint-Justin, l.-d., cne de Béraut (32).

\Sancti Arromani, Sancti Justini./ Item plus, continetur qualiter Esquiva de Lad, uxor Johannis Micqueu, cessit, quitavit domino nostro episcopo Agennensi totam illam suam partem decime quam ipse habebat in parrochia Sancti Aromani et Sancti Justini, et juravit, etc.\Sancti Aroman, Sancti Justini./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Esquiva de Lad, uxor Johannis Macqueia), cessit, quitavit domino nostro episcopo Agennensi totam illam suam partem decime quam ipsa habebat in parrochia de Sanct Arroman et de Sanct Justin, ac omnes alias decimas quas ipsa habebat in tota diocesi Agennensi. Juravit, etc.

a) Marquei B, D.


Notes

  1. Erreur manifeste pour “Espiens”.
  2. La séquence de six noms après Sainte-Croix est absente du n° 88 du catalogue mais est présente dans BV et DZ.
  3. Bertrand de Got (1292-1306 et 1306-1313). Si cet évêque est seul concerné, la fourchette chronologique serait bien 1292-1299 et non 1252-1299 ; pourtant, seule la cession (599) semble se rapporter à cet évêque.
  4. Nom présent seulement dans DZ.
  5. Les deux derniers noms sont absents du n° 39 du catalogue mais présents dans BV et DZ.
  6. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (54).
  7. Pech de Mirabel à 1,5 km au nord-nord-est du bourg de Cuzorn.
  8. Sur cette famille voir (97).
  9. Localité non identifiée dans Mussot-Goulard 1973, 242-244. D’après Marboutin : Saint-Sulpice de Camiras (mot peu lisible), près de Saint-Orens-Pouy-Petit.
  10. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (371).
  11. L.-d. à 5 km du bourg de Fourcès, cf. Mussot-Goulard 1973, 244 (carte). Diocèse de Condom, 133 (1326). Cure en 1604 (Lacapère, 108).
  12. Ecclesia Sancte Fidis de Scavinhaco et Sancte Crucis, Diocèse d’Agen, 112 (1384-1385); en 1520, la paroisse de Savignac est sous l’invocation de saint Vincent, ibidem, 125. Il doit s’agit de Sainte-Foy-la-Petite, hameau et site ecclésial à 3,7 km au sud-est de Duras, en amont dans la vallée du Dropt.
  13. Cappellanus de Savinhaco et Sancte Crucis prope Duracium, Diocèse d’Agen, 103 (1384-1385). Le hameau et site ecclésial de Sainte-Croix est à 3,3 km au nord-est de Savignac, dans la cne de Riocaud (33).
  14. Bertrand de Got (1292-1306 et 1306-1313).
  15. Probablement le futur cardinal du titre de Sainte-Marie in Porticu, parent de l’évêque, cf. Ryckebusch 2001, 134 (n° 276).
  16. Capellanus de Feudis, Diocèse de Condom, 136 (1379), 141 (1381-1382).
  17. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (154).
  18. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (154).
  19. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (330).
  20. Sompuy, actuel Saint-Puy (32). Saint-Jean d’Arroeda pourrait correspondre au l.-d. Saint-Jean figurant encore sur la carte de Cassini à 2,3 km au sud-sud-est de Saint-Puy, mais cette dernière paroisse est dans le diocèse d’Auch, donc il s’agirait de Rouzat près d’Espiens ?
Rechercher
Pessac
Chapitre de livre
EAN html : 9782356135063
ISBN html : 978-2-35613-506-3
ISBN pdf : 978-2-35613-508-7
ISSN : en cours
5 p.
Code CLIL : 3377; 3438
licence CC by SA

Comment citer

Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, “Édition du bullaire”, in : Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, Bullaire de l’évêché d’Agen, compilé par Jean Valier vers 1520. Les cessions de dîmes à l’évêque d’Agen, c. 1240-1290, Pessac, Ausonius éditions, collection Textes @quitains 1, 2023, 455-460, [en ligne] https://una-editions.fr/edition-du-bullaire-48-bulles-bv-et-dz [consulté le 06/11/2023].
10.46608/textesaquitains1.9782356135063.56
Illustration de couverture • Dos du bullaire de Valier ; signature de Jean Valier 1520 ©Archives départementales du Lot-et-Garonne.
Retour en haut
Aller au contenu principal