UN@ est une plateforme d'édition de livres numériques pour les presses universitaires de Nouvelle-Aquitaine

Édition du bullaire (952-964)

par

avec la collaboration d'Ézéchiel Jean-Courret

(951) – 77. – Bulles FB et FN, articles (952) à (964).

Catalogue de 1790, n° 19 [1246-1276] : Ratification par Clément V des dons et concessions faites à l’évêque d’Agen du droit de dixme des paroisses Saint-Paul, Saint-Pierre de Layritz, Arbalède1, Saint-Vincent de Beirolesa), Bayrac, Lezinhanb), Selhan, Colonges, Sainte-Eulalie, Saint-Aignan de Lopiac, Puch de Gontaud, Escobèsc) et Montinhac, Causag près Montcassin, depuis 1246 jusqu’en 1276.Catalogue de 1790, n° 110 [1246-1277] : Ratification de Clément V des cessions et résignation faites à Pierre2 et Arnaud3, évêques d’Agen du droit de dixme qu’ils avoient dans les paroisses de Bayrioles, Bayrac, Lusinhan, Saint-Étienne de Solan, Saint-Vincens de Colonged), Saint-Martin de Guirguit4, Saint‹e›-Eulalie, Saint-Aignan de Lopiac dans l’archiprêtré de Cayran, Saint-Pierre de Puch de Gontaud, Saint-Pierre d’Escoubetse), Mon‹t›anhac, Saint-Pierre de Causag près Moncassin, depuis 1246 jusqu’en 1277.

a) Beyroles C. — b) Lézinhac C. — c) Escobis C. — d) Colonges C. — e) Escoubetz C.

(952) [189v] – [f. 207r] \In archidiaconatu Cayreniensi./

(953) – (FB01) = (FN01).

Larbalède (Saint-Vincent), cne de Fourques-sur-Garonne (47).

\Sancti Vincencii d’Arbaleda./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram FB describitur qualiter Petrus de Baissag5 quitavit domino episcopo Agennensi totum jus et omnem partem et portionem quod et quam dictus de Baissag habebat in decima Sancti Vincencii d’Arbaleda, ac juravit, etc.\Sancti Vincencii d’Arbaleda./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram FN continetur qualiter Petrus ‹de› Baissag gurpivit pro se et successoribus suis ac quitavit domino episcopo Agennensi totum jus et omnem partem quod et quam ipse habebat seu percipiebat quocumque modo in decima parrochie ecclesie Sancti Vincencii d’Arbalada et in omnibus aliis decimis diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.

(954) – (FB02) = (FN02).

Saint-Paul– (de-La-Brèze ou de-Bruzes), l.-d. non identifié, cne de Lagruère (47) ?

\Sancti Pauli6./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter B.a) de Baissag et G. de Baissac7 gurpiverunt, quitaverunt domino episcopo Agennensi totum eorum jus et partem eorum quod et quam habebant in decima Sancti Pauli, cum pacto quod dicti B. de Baissac et G. de Baissac per se aut alios de presenti nec in futurum non levabunt nec tetigenb) de dicta decima, ac promiserunt et juraverunt, etc.[f. 207v] \Sancti Pauli./ Item plus, in eadem bulla describitur qualiter Bernardus de Baissag et G. de Baissag gurpiverunt, quitaverunt, domino episcopo Agennensi, totam suam partem quam ipsi habebant, in decima parrochie ecclesie Sancti Pauli, ac promiserunt et juraverunt.

a) R. B. — b)Sic cod. pour tangent. tetigen (?) B, D.

(955) – (FB03) = (FN03).

Leyritz (Saint-Pierre), l.-d, cne de Leyritz-Moncassin (47).

[f. 190r] \Sancti Petri de Layritz8./ Item plus, in eadem bulla describitur qualiter Ga de Lairitz gurpivit, quitavit domino episcopo Agennensi totam suam partem quam habebat in decima parrochie ecclesie Sancti Petri de Layritz et totum jus quod habebat in predicta decima, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Petri de Layritz./ Item plus, in eadem bulla describitur qualiter Ga de Layritz quitavit domino episcopo Agennensi totam suam partem quam habebat in decima Sancti Petri de Layritz cum pacto de non ulterius petendo, ac juravit, etc.

(956) – (FB04) et (FN04)

Cieuse, l.-d., cne de Réaup-Lisse (47) ?

Larbalède, cne de Fourques-sur-Garonne (47).

\Parrochia de Seizea9./ Item plus, continetur in eadem bulla qualiter Petrus de Bretencsa) quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam tenebat in parrochia ecclesie de La Seizea, ac promisit et juravit, etc\Parrochia d’Arbaleda./ Item plus, in eadem bulla describitur qualiter Petrus de Bretencsb) gurpivit, quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam dictus Bretencsc) habebat aut habere poterat in decima parrochie ecclesie d’Arbaleda videlicet quartam partem tocius decime et decimam sextam partem predicte decime, ac promisit et juravit, etc.

a) Bretenes B, D. — b) Bretenes B, D. — c) Bretones B.

(957) – (FB05) = (FN05).

Sanctus Vincencius de Berriolas/Beyriollas, l.-d., non identifié.

\Sancti Vincencii de Beyriollas10./ Item plus, describitur in eadem bulla qualiter Guirauda de La Mota, auctoritate Ramundi de La Mota et dictus Ramundus de La Mota, maritus dicte Guiraude quitaverunt domino episcopo Agennensi totam partem et portionem et racionem quod et quam habebant in tota decima parrochie ecclesie Sancti Vincentii de Beyriollas, ac promisit et juravit etc.\Sancti Vincencii de Berriollasa)./ Item plus, continetur qualiter Na Guirauda de La Mota, consensu et assensu Ramundi de La Mota, mariti sui, et Ramundus de La Mota quitaverunt domino episcopo Agennnensi totum jus et totam racionem et actionem quod et quam habebant aut habere val{l}ebant in decima parrochie ecclesie Sancti Vincencii de Beyriollas, ac promisit et juravit, etc.

a) Beyriollas B.

(958) – (FB06) = (FN06).

Beyrac, l.-d., cne de La Réunion (47).

Lusignan, l.-d., cne de Labastide-Castel-Amouroux (47).

\Parrochia de Bairac, parrochia de Lauzinha11./ Item plus, continetur qualiter Galinusa) de Bayrag gratis cessit, quitavit domino episcopo Agennensi terciam partem decimarum quas ipse Galvinus tenebat et habebat in parrochiis de Bayrac et de Lezinha, et omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.[f. 208r] \Parrochia de Bayrac, parrochia de Lesinhan./ Item plus, in eadem bulla describitur qualiter Galinus de Bayrag, sua propria voluntate cessit, quitavit, domino episcopo Agennensi terciam partem decimarum quam ipse Galinus habebat in parrochiis de Bayragb) et de Lezinhan et omnes alias decimas quas habebat in tota diocesi Agennensi, ac promisit et juravit, etc.

a) Galuinus D. — b) Bayrac C.

(959) – (FB07) = (FN07).

Sanctus Stephanus de Selhan, l.-d. non identifié près de Calonges ou de Leyritz-Moncassin.

Calonges (Saint-Vincent) (47).

Saint-Martin-de-Guirguit, l.-d, cne de Leyritz-Moncassin (47).

Sancta Eulalia, l.-d. non identifié.

[f. 190v] \Sancti Stephani de Solhana)12, Sancti Vincencii de Colhonesa), Sancti Martini de Guirguit, Sancte Eulalie./ Item plus, continetur et describitur in hujusmodi bulla qualiter Guilhermus Arnault de Lopiac13, dauzel b)de Montcassin, pro se et suis, quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam Sancti Stephani de Solhanc) et Sancti Vincencii de Colhones et Sancti Martini de Guirguit et Sancte Eulalie, ac omnia jura que habet in predictis decimis vel aliis diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Stephani de Solhond), Sancti Vincencii de Colonges, Sancti Martini de Guirguit, Sancte Eulalie./ Item plus, continetur qualiter Guilhermus Arnaut de Lopiaco, dauzet de Montcasin, pro se et suis quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam parrochiarum ecclesiarum Sancti Stephani de Solhan et Sancti Vincencii de Colonges et Sancti Martini de Guirguit et Sancte Eulalie, et omnia jura que habere possunt et debent in predictis parrochiis vel aliis locis diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.

a) Selhan D. — b) donzel D. — c) Selhan D. — d) Solhan B

(960) – (FB08) = (FN08)

Saint-Aignan (de Lupiac), cne de La Réunion (47).

\Sancti Anhiani de Lopiaco./ Item plus, continetur qualiter dominus Amanieu de Blogon14 gratis quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam habebat in decima parrochie ecclesie Sancti Anhiani de Lopiaco ac omnes alias Agennensis diocesis, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Anhiani./ Item plus, continetur qualiter dominus Doatus Amanieu de Blogon gratis abjuravit, quitavit domino episcopo Agennensi omne jus et actiones quod et quas habebat in decima parrochie ecclesie Sancti Anhiani de Lopiaco et omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.

(961) – (FB09) = (FN09).

Puch-d’Agenais (Saint-Pierre) (47).

Escoubet (Saint-Pierre), l.-d., cne de Damazan.

Montagnac-sur-Auvignon (47).

\Sancti Petri de Pug Gontault, Sancti Petri d’Escobesa)15./ Item plus, continetur et describitur in eadem bulla qualiter N’Audric de Gontauld, filius Gastoni‹s› de Gontault, militis16, gratis cessit, resignavit domino episcopo Agennensi totam suam partem decime decimarie ecclesie Sancti Petri de Pug de Gontault et Sancti Petri d’Escobesb) et de Moncinhacoc), ac omnia jura que habere pretendit in dictis decimis vel aliis diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Petri de Puch, Sancti Petri d’Escobet, parrochia de Montinhac./ Item plus, continetur qualiter N’Audricd) de Gontauld, filius et heres de l’ondrace) dominus de Gaston de Gontault, militis, gratis resignavit, quitavit, domino episcopo Agennensi totam suam partem quam habebat in decima parrochie ecclesie Sancti Petri de Puch de Gontald et Sancti Petri de Gotbet et de Montinhac, ac promisit et juravit, etc.

a) de Frobes B, D. — b) de Frobes B, D. — c) Mourinhaco B, D. — d) Andrie D. — e) Sic cod. pour ondrat.

(962) – (FB10) = (FN10).

Sanctus Mauricius, l.-d. non identifié, proche de Sainte-Marthe (47).

\Sancti Mauricii17./ Item plus, continetur qualiter domina Petrona de Grueria, uxor domini Bernardi de Colongis, mil‹it›is18, et Ramundus Bernardi de Colongiis, eorumdem filius, et Alezia et Honoria, filie sue, auctoritate predicte Perone, matris sue et Mancipii de Gruera, [f. 191r] advunculi eorumdem, quitaverunt domino episcopo Agennensi omnes decimas quas habeba‹n›t in tota diocesi Agennensi et quicquid fuerit alienatum de decima parrochie Sancti Mauricii, ipsi stabunt omnino voluntati et ordinacioni dicti domini episcopi Agennensis, ac promiserunt et juraverunt, etc.[f. 208v] Item plus, continetur qualiter domina Petrona de Grueria, uxor domini Bernardi de Colongis, militis, et Raymundus Bernardi de Colongisa), eorumdem filius, Alazia et Honoria, filie sue, assensu et auctoritate predicte Petrone matris sue, quitaverunt domino episcopo Agennensi omnes decimas quas habebant in tota diocesis Agennensi, ac promiserunt et juraverunt, etc.

a) Colonges B, D.

(963) – (FB11a) = (FN11a), 30 juillet 1272.

Sanctus Petrus de Causag, l.-d. disparu de la cne de Leyritz-Moncassin (47) ?

\Sancti Petri de Causac prope Montem Casinum./ Item plus, continetur qualiter Senebruna e Na Grimausaa) et Franciscia d’Arbe‹lhag›, et sorores et filie Bartholomei d’Arbelhag, gratis quitaverunt domino episcopo Agennensi totum jus et raciones quod et quam ipse habebant in decima parrochie ecclesie Sancti Petri de Caussac prope Montcassin, ac omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Petri de Causac./ Item plus, continetur qualiter Na Senebruna et Na Germaisa et Na Fransa d’Arbelag, sorores et filie Bartholomei d’Arbelag, gratis quitaverunt domino episcopo Agennensi omnia jura, actiones et peticiones quod, que et quas ipse habebant aut habere valebant in decima parrochie ecclesie Sancti Petri de Causag prope Montem Cassinum, ac promiserunt et juraverunt, etc.
 Datum ultimi instrumenti dicte bulle : die IIa exitus jul{l}ii anno Domini millesimo CCo septuagesimo secundo.

a) Eva, Grumausa B, D.

(964) – (FB11b) = (FN11b).

Datum Avenione, IIII nonas Junii pontificatus nostri, anno quarto. Clemens papa.Datum Avenione, IIII nonas Junii pontifficatus nostri anno quarto, sigillata more Romane curie cum plumbo et ‹cordula› canapis rubei col{l}oris impendentibus. Clemens papa.

Notes

  1. Les deux premiers noms absents du n° 110 du catalogue mais présents dans FB et FN, le troisième peut-être seulement dans FN.
  2. Pierre de Reims (1245-1247) et/ou Pierre Jerland (1264-1271).
  3. Arnaud de Galard (1235-1245) et/ou Arnaud de Got (1271-1282).
  4. Nom absent du n° 19 du catalogue mais présent dans FB et FN.
  5. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (260).
  6. Cappellano Sancti Pauli de Breza, Diocèse de Condom, 129 (1326), 145 (1381-1382), identifié à “Bruzes”. Saint-Paul de Labrèze a pour annexe Saint-Jouyn de Lagruère en 1604 (Lacapère, 112), ce qui situe Bruzes/Labrèze près de Lagruère, cf. Notes Durengues (Lagruère, par. Lagruère). Lagruère était toutefois en 1604 une annexe de Saint-Vincent du Mas (Lacapère, 111) et située de l’autre côté d’une vallée affluente de la Garonne.
  7. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession [(260).
  8. Annexe de Notre-Dame-des-Prés en 1604, Moncassin était une cure distincte sous l’invocation de saint Laurent (Lacapère, 112). Site ecclésial à 1,7 km à l’est-sud-est de Notre-Dame-des-Prés et 2 km au nord-est de Moncassin.
  9. Aucune paroisse du Queyran n’a ce nom ni un nom voisin, mais il pourrait s’agir de Cieuse (Sioza), diocèse de Condom, 133 (1326), 136 (1379), 141 (1381-1382), site ecclésial et hameau à 3,2 km au nord-ouest de Mézin. Mais le plus vraisemblable est une “inattention” de Valier et il faudrait assimiler “Seiza” à “Baleda” car l’auteur de la cession est le même.
  10. Peut-être Leyritz, cf. capellanus de Veyrolis/Veroliis (=Leyritz), Diocèse de Condom, 146 et note b) (1381-1382), mais l’église de Leyritz est sous l’invocation de saint Pierre en 1604 (Lacapère, 112)., voir (746).
  11. Cession par un autre dans les deux mêmes paroisses (266-1).
  12. Ce nom ne correspond à aucun de ceux trouvés dans les pouillés édités ni parmi les sites ecclésiaux de la carte de Cassini dans les environs de Calonges et Leyritz-Moncassin, mais on repère parmi les simples lieux habités “Seilhan/Seillan” à 400 de Puch-d’Agenais et 6,3 km à l’est de Moncassin, et 4,7 km au sud de Calonges.
  13. La cession (270) montre qu’un Vital de Lopiac est cadet de la famille de Xaintrailles et qu’il avait hérité ses droits d’une famille de Lopiac. Voir éléments sur la famille dans les notes de cet article.
  14. La famille de Bouglon est à rattacher à la seigneurie de Bouglon, cne du Lot-et-Garonne, dans le diocèse de Bazas avant la Révolution. Au XIIIe siècle, la famille est surtout tournée vers le Bazadais et la Guyenne, Raymond de Bouglon prend le titre de captal de Latresne en 1288, cf. Ourliac & Gilles éds. 1981, 29-30.
  15. Peut-être Goubbès, paroisse sous l’invocation de saint Pierre en 1604 (Lacapère, 109). Cappellanus de Gatbes/Gotbesio, Diocèse de Condom, 32 (1326), 137 (1379), 142 (1381-1382). Site ecclésial à 1 ou 2 km au sud-est de Gazaupouy, localité du Brulhois. Mais en Queyran, ce devrait être plutôt Saint-Pierre d’Escoubet, avec Saint-Pierre de Damazan pour annexe (Lacapère).
  16. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (120).
  17. Cette paroisse ne figure dans aucun pouillé édité.
  18. Voir éléments sur la famille de Calonges dans les notes de la cession (199-1).
Rechercher
Pessac
Chapitre de livre
EAN html : 9782356135063
ISBN html : 978-2-35613-506-3
ISBN pdf : 978-2-35613-508-7
ISSN : en cours
8 p.
Code CLIL : 3377; 3438
licence CC by SA

Comment citer

Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, “Édition du bullaire”, in : Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, Bullaire de l’évêché d’Agen, compilé par Jean Valier vers 1520. Les cessions de dîmes à l’évêque d’Agen, c. 1240-1290, Pessac, Ausonius éditions, collection Textes @quitains 1, 2023, 618-623, [en ligne] https://una-editions.fr/edition-du-bullaire-77-bulles-fb-et-fn [consulté le 06/11/2023].
10.46608/textesaquitains1.9782356135063.85
Illustration de couverture • Dos du bullaire de Valier ; signature de Jean Valier 1520 ©Archives départementales du Lot-et-Garonne.
Retour en haut
Aller au contenu principal