UN@ est une plateforme d'édition de livres numériques pour les presses universitaires de Nouvelle-Aquitaine

Édition du bullaire (966-978)

par

avec la collaboration d'Ézéchiel Jean-Courret

(965) – 78. – Bulles FC et GP, articles (966) à (978).

Catalogue de 1790, n° 77 [1248-1262] = GP ? : Ratification par Clément V des dons et concessions faites à l’évêque d’Agen et à son église du droit de dixme des paroisses de Monteton, Baissac, Saint-Pierre de Cayrac, Notre-Dame de Gossed, Saint-Martin de Molières, Saint-Martin de Pujols1, Berteuil et Saint-Barthelmi, Longueville, Saint-Pierre de Gorrera, Romanhan, Baissac, Saint-Jean de Foulhètea) et Saint-Nicolas de Gontaud, depuis 1248 jusqu’en 12622.

a) Foulhets, C.

(966) [191r] \In archidiaconatu Vesalmensi./ – [f. 244r].

(967) – (FC01) = (GP01).

Monteton (47).

Sanctus Petrus de Causag, l.-d. non identifié.

\Parrochia de Montetone, parrochia Sancti Petri de Causac3./ Item plus, in quadam alia bulla describitur qualiter Petrus de Cahusaca) gurpivit, quitavit domino episcopo Agennensi totum jus partem et porcionem quod et quam habebat seu habere poterat racione successionis, donacionis aut quoquovis modo in decimis parrochiarum ecclesiarum de Montetone et Sancti Petri de Causag, vel aliis decimis diocesis Agennensis, cotata dicta bulla per litteram FC, et ita promisit et juravit, etc.\Parrochia de Montetone./ Item plus, in quadam alia bulla cotata per litteram GP continetur et describitur qualiter Petrus de Cahusag pro se et suis quitavit, dedit domino episcopo Agennensi omne deverium, jus et omnem partem et porcionem quod et quas habebat in decima de Montetone, ac promisit et juravit, etc.

a) Cahuzac B, D.

(968) – (FC02) = (GP02).

Beyssac, l.-d., cne de Marmande (47).

[f. 191v] \Parrochia de Baissag./ Item plus, in eadem bulla describitur qualiter Jordana d’Aner, filia Arnaldi Aner, et nepotes et neptasa), auctoritate marit‹or›um, quitaverunt domino episcopo Agennensi omne jus partem et porcionem quod et quam ipsi habebat seu habere poterant in decima parrochie de Baissag bladi et vini, ac promiserunt et juraverunt, etc.\Parrochia de ‹Baissag›./ Item plus, continetur qualiter Jordana d’Aner, filia condam Arnaldi Aner et nepotes suas seu neptas seu filiasb), ac consensu eorum maritorum, quitaverunt, gurpiverunt domino episcopo Agennensi omne jus et totam decimam quod habebant in parrochia de Baissag videlicet bladi et vini et omnes alias Agennensis diocesis, ac juraverunt, etc.

a) Sic cod. pour neptes. — b) Sic cod. pour nepotes sui seu neptes seu filie.

(969) – (FC03) = (GP03).

Saint-Barthélémy-d’Agenais (47).

\Sancti Bartholomei prope Vertuilh4./ Item plus, continetur qualiter Amaneus de Birag, dozel Sancti Bartholomei5, gurpivit domino episcopo Agennensi omnes decimas quas percipiebat seu percipere debebat in parrochia ecclesie Sancti Bartholomei, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Bartholomei./ Item plus, continetur qualiter Amaneus de Birat, dozel Sancti Bartholomei, gurpivit, quitavit domino episcopo Agennensi omnes illas partes decimarum quas percipiebat vel percipere debebat in parrochia Sancti Bartholomei prope Vertolh, et omnes alias decimas agennenses, et juravit, etc.

(970) – (FC04) = (GP04).

Gajac (Saint-Pierre), l.-d., cne de Gontaud-de-Nogaret (47).

Sancta Maria del Thosad, l.-d. disparu, cne de Fauillet.

Sanctus Martinus de Moleiras, l.-d. disparu, cne de Gontaud-de-Nogaret (47).

\Sancti Petri de Gajac, Sancte Marie del Thosad6, Sancti Martini de Moleiras./ Item plus, continetur qualiter Petrus Bodouina), de Gontauld7 gratis quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam percipiebat in parrochia ecclesie Sancti Petri de Gajac et in parrochia Sancte Marie de Tholsad et Sancti Martini de Moleiras, et tota diocesi Agennensi, ac promisit et juravit, etc.\Sancti Petri de Cajac./ Item plus, in eadem bulla continetur qualiter Petrus Baudon, de Gonte Alto, gratis gurpivit domino episcopo Agennensi totam decimam quam habebat in parrochia Sancti Petri de Cajac et omnes alias Agennensis diocesis, ac promisit et juravit, etc.

a) Bodunum D.

(971) – (FC05) = (GP05).

Pinel-Hauterive (Saint-Martin)(47)

\Sancti Martini de Pinulh8./ Item plus, describitur in eadem bulla qualiter Falquetus de La Barda, miles, et Aymericus de La Barda, donzels, gratis quitaverunt domino episcopo Agennensia) Johanni Couserb), priori de Sancto Martino de Pinulh, ac promiserunt et juraverunt, etc.[f. 244v] \Parrochia de Pinolio./ Item plus, continetur qualiter Falquetus de La Barda, miles, et Aymericus de La Barda, dozel, dederunt, quitaverunt ecclesie Sancti Martini de Pinuil9 totam decimam quam habebant in predicta parrochia de Pinuil, quamquidem donacionem magister Guilhermus Coffer, capellanusc), promiserunt et juraverunt, etc.

a) Sic cod. pour Agennensi aurait dû être biffé. — b) Cruse (?) B, D. — c) Il manque : nomine ecclesie Sancti Martini recepit ?

(972) – (FC06) = (GP06).

Verteuil-d’Agenais (47).

Saint-Barthélémy-d’Agenais (47).

[f. 192r] \Parrochia de Vertueilha), Sancti Bartholomei./ Item plus, describitur in eadem bulla qualiter Carbonelhb) de Birag, de Vertueuilh10, quitavit domino episcopo Agennensi omne jus et totam decimam quod et quam ipse habebat in decima parrochie ecclesie de Vertueilhc) et Sancti Bartholomei, ac omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.\Parrochia de Vertholhio, Sancti Bartholomei./ Item plus, continetur qualiter Carbonnellus de Birag, de Vertuilhio, dedit, absolvit, quitavit domino episcopo Agennensi omne jus, deverium et omnem partem et porcionem quod et quam habebat in decimis parrochiarum ecclesiarum de Vertolhio et Sancti Bartholomei, ac omnes alias agennenses, ac promisit et juravit.

a) Verteuilh B. — b) Carbonel B, D. — c) Verteuilh B.

(973) – (FC07) = (GP07).

Longueville (47)

\Parrochia de Longueville./ Item plus, continetur in hujusmodi bulla qualiter Sansaners ‹de› Altis Vineis, mil{l}es11, gratis quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam habebat vel habere poterat in decima parrochie ecclesie Longueville et aliis locis Agennensis diocesis, ac promisit et juravit, etc.\Parrochia Longeville./ Item plus, continetur qualiter Sancius Aners ‹de› Altis Vineis, miles, sua gratuita voluntate gurpivit, quitavit domino episcopo Agennensi totam illam decimam quam habebat seu percipiebat in parrochia ecclesie Longueville ac omnes alias decimas diocesis Agennensis. Juravit, etc.

(974) – (FC08) = (GP08).

Longueville (47)

\Parrochia de Longueville./ Item plus, continetur qualiter Helyas de Virazeil, donzels12, gratis quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam habebat seu habere poterat in parrochia ecclesie Longuevillea), ac promisit et juravit, etc.\Parrochia Longueville./ Item plus, continetur qualiter Helyas de Viraseilh, dozels, pro se et suis gurpivit, quitavit domino episcopo Agennensi totam decimam quam percipiebat seu habebat vel habere debebat in jam dicta parrochia de Longeville vel aliis Agennensis diocesis, ac juraverunt, etc.

a) Longuebille D.

(975) – (FC09) = (GP09).

Tourtrès (Saint-Pierre) (47)

Roumagne (47).

\Sancti Petri de Tortret, parrochia de Romanha./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus de Maurelhac, de Tombabeou13, gratis quitaverunta) domino episcopo Agennensi omnes decimas quas habebat seu habere poterat in tota diocesi Agennensi, et specialiter in parrochiis Sancti Petri de Tortret et de Romanha, et omne jus quod habere poterat in predictis decimis, et juravit, etc.[f. 245r] \Sancti Petri de Torretz, parrochia de Roman‹i›a./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus de Maurelhac, de Tum‹b›abou, pro se et suis quitavit domino episcopo Agennensi omne jus et deverium quod habebat vel habere debebat in parrochia decime ecclesie Sancti Petri de Torretz et de Romania, ac omnes alias agennenses, ac promisit et juravit, etc.

a) Sic cod. pour quitavit ou il manque un ou plusieurs noms du groupe sujet.

(976) – (FC10) = (GP10).

Beyssac, l.-d., cne de Marmande (47).

[f. 192v] \Parrochia de Baisag./ Item plus, describitur et continetur qualiter Arnaldus de Thelozanoa) resignavit, absolvit, quitavit domino episcopo Agennensi totam illam partem quam habebat vel habere poterat in decima parrochie ecclesie de Baisag et omnes alias decimas diocesis Agennensis, ac promisit et juravit, etc.\Parrochia de Baissac./ Item plus, continetur qualiter Arnaldus de Tholosan resignavit et absolvit domino episcopo Agennensi totam illam partem quam habebat vel se habere dicebat in decima de Baissac et omnes alias Agennensis diocesis, ac juravit, etc.

a) Tholosano C.

(977) – (FC11a) = (GP11a), 15 septembre 1258.

Fauillet (Saint-Jean) (47).

Sanctus Nicholaus, l.-d. disparu, près de Gontaud-de-Nogaret (47) ?

Saint-Caprais-(d’Aire), l.-d., cne de Sénestis (47).

\Sancti Johannis de Fenolhetoa)14, Sancti Nicholai15, Sancti Caprasii de Eyris16./ Item plus, continetur qualiter nobilis vir dominus Ramundus Guilhermi de Pinibus17, dominus de Fenolhetob) et Sancti Nicholai prope Gontaldum, et Sancti Caprasii de Eyris, gratis quitavit domino episcopo Agennensi decimas omnium terrarum, feudorum et possessionum suarum que velc) Ramundus Guilhermi habebat, quocumque modo teneantur vel habeant‹ur› in parrochiis ecclesiarum Sancti Johannis de Feuhetod), Sancti Nicholai prope Gontaldum et Sancti Caprasii d’Eyris, et omnes alias decimas pertinentes et contingentes donacioni facte dicto episcopo, et dictas decimas penitus abjurarunt dicto episcopo Agennensi, promictens idem nobilis habere ratum et gratum, etc., ac jurarunt, etc.\Sancti Johannis de Fenolhetoe), Sancti Nycolai, Sancti Caprasii de Eyris./ Item plus, continetur in eadem bulla et describitur qualiter nobilis vir dominus Raymundus Guilhermi de Pinibus, dominus de Fenolhetof), gratis et spontanea voluntate absolvit, quitavit domino episcopo Agennensi et domino Petro de Castro Neovig)18, canonico ecclesie Sancti Stephani Agennensis, stipulanti pro se et episcopo Agennensi, decimas omnium terrarum, feudorum et possessionem suarum quas excollegit vel excolli facit in parrochiis ecclesiarum Sancti Johannis de Fenolheto et Sancti Nycolai prope Gontaldum et Sancti Caprasii de Eyris et omnes alias Agennensis diocesis, etc.  
Datum ultimi instrumenti bulle : die XVo mensis Septembris anno millesimo CCo quinquagesimo octavo.Datum ultimi instrumenti bulle : die XVaSeptembris anno Domini millesimo CCo quinquagesimo octavo.

a) Sic cod. pour Faulheto, Folheto ? — b) Sic cod. pour Faulheto, Folheto ? — c) vel est à supprimer. — d) Peut-être trois jambages entre e et h. Fenheto D. — e) Sic cod. pour Faulheto, Folheto ? — f) Sic cod. pour Faulheto, Folheto ? — g) Sic cod. pour Novo, Novo C.

(978) – (FC11b) = (GP11b).

Datum Avenione, IIII nonas Junii pontificatus nostri anno quarto. Clemens papa.Datum in fine : Avenione, etc. et sigillo ut ceteri aliia) precedentes more Romane curie sigillata, etc.

a) Sic cod. pour cetere alie ?


Notes

  1. Erreur pour “Pineuil”.
  2. Peut-être GP car Saint-Pierre de Cauzac présent seulement dans FC n’est pas mentionné, à moins que l’analyse (967) ne soit erronée.
  3. Cappellanus Sancti Sexti et de Gandelha et de Causaco, Cappellanus Sancti Caprasii de Causaco, Diocèse d’Agen, 88 (1326), 94, 106 (1384-1385), 120 (1520). Le patronage (saint-Caprais) ne concorde pas et cette localité est distante de Monteton de plus de 50 km. On peut difficilement penser à Sanctus Petrus de Causag proche de Leyritz-Moncassin, cf. [(740), (743)]. Les Notes Durengues n’indiquent pas cette bulle de cession dans l’article sur Cauzac. On pourrait penser à une des annexes de Blaymont mais cette petite paroisse n’avait pas saint Pierre pour patron, cf. Notes Durengues (Blaymont, par. Saint-Victor, ann. Cauzac). On peut toutefois se demander si le rédacteur de l’analyse n’a pas, dans (967), inventé une paroisse, par inadvertance, à partir du nom de l’auteur de la cession, d’autant qu’elle ne figure ni dans la bulle GP ni sur le catalogue de 1790.
  4. Cappellanus Sancti Bartholomei, Diocèse d’Agen, 83 (1326), 101, 113 (1384-1385), 126 (1520). Localité à 7 km au nord-ouest de Verteuil-d’Agenais.
  5. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (390).
  6. Ecclesia de Faulheto et Sancte Marie de Tolsaco, Diocèse d’Agen, 108 (1384-1385), 122 (1520). Les Notes Durengues ne donnent aucune localisation pour cette annexe de Fauillet qui doit se situer près du Tolzac, petit affluent de la Garonne coulant au pied du bourg de Fauillet.
  7. Bourgeois de Gontaud, témoin dans la prise de possession de Gontaud par Guillaume-Raymond de Piis en 1275, cf. Simon 1993, 521. Probablement à rapprocher de “Baldouin lo Macip” qui cède des droits sur les dîmes de Gontaud et Saint-Pierre de Nogaret (121).
  8. Rector de Alta Ripa et de Pinolio, Diocèse d’Agen, 109 (1384-1385), 123 (1520).
  9. Prieuré Saint-Martin de Braigs, donné à Conques à la fin du XIe siècle, cf. Besse 1910, 120.
  10. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (390).
  11. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (125).
  12. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (210).
  13. Pour les éléments sur cette famille voir cession (207).
  14. Très probablement Fauillet qui est bien sous le patronage de saint Jean, cf. Notes Durengues (Fauillet). Cappellanus de Faulheto, Diocèse d’Agen, 85 (1326), 97, 108 (1384-1385), 122 (1520). Le site initial de l’église, à 600 m du bourg actuel, est déjà indiqué comme en ruine sur la carte de Cassini.
  15. Cette église ne figure pas sur la carte de Cassini et les Notes Durengues ne la citent pas.
  16. Site ecclésial de Saint-Caprais d’Aire à 4 km au sud-ouest de Fauillet, sur la cne limitrophe de Sénestis (carte de Cassini), actuel hameau de Saint-Caprais.
  17. Voir éléments sur la famille dans les notes de la cession (63).
  18. Ryckebusch 2001, 182 (n° 11).
Rechercher
Pessac
Chapitre de livre
EAN html : 9782356135063
ISBN html : 978-2-35613-506-3
ISBN pdf : 978-2-35613-508-7
ISSN : en cours
5 p.
Code CLIL : 3377; 3438
licence CC by SA

Comment citer

Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, “Édition du bullaire”, in : Lainé, Françoise, Simon, Pierre, avec la collaboration d’Ézéchiel Jean-Courret, Bullaire de l’évêché d’Agen, compilé par Jean Valier vers 1520. Les cessions de dîmes à l’évêque d’Agen, c. 1240-1290, Pessac, Ausonius éditions, collection Textes @quitains 1, 2023, 624-629, [en ligne] https://una-editions.fr/edition-du-bullaire-78-bulles-fc-et-gp [consulté le 06/11/2023].
10.46608/textesaquitains1.9782356135063.86
Illustration de couverture • Dos du bullaire de Valier ; signature de Jean Valier 1520 ©Archives départementales du Lot-et-Garonne.
Retour en haut
Aller au contenu principal